آشنایی با گیاه آکوبا و شرایط نگهداری آن

آکوبا یکی از گیاهان مقاوم و کم دردسری است که می‌تواند برای کسانی که قصد خرید گیاه گلدانی مناسبی را برای نگهداری در باغچه یا درون خانه دارند، گزینه خوبی باشد. این گیاه علاوه بر برگ‌های زیبایش، گل‌ها و میوه‌های خوش‌رنگ و جذابی هم دارد که چشم‌ها را به خود خیره می‌کنند. شما می‌توانید آکوبا را از یک سایت خرید اینترنتی گل و گیاه، به راحتی خریداری کنید. اما برای یادگیری روش نگهداری آکوبا نیز می‌توانید مقاله زیر را مطالعه فرمایید.

شناخت گیاه آکوبا

برگ بوی ژاپنی یا آکوبا از شرق کوه‌های هیمالیا، چین، ژاپن و کره آمده است. نام این گیاه از شکل ژاپنی آن Aokiba به شکل لاتین آن یعنی Aucuba تغییر یافته است. این گیاه می‌تواند به راحتی در شرایط خشک و در سایه رشد کند، شرایطی که بسیاری از گیاهان دیگر در آن طاقت نمی‌آورند.
آکوبا به صورت درختچه رشد می‌کند و می‌تواند بین 1.5 متر تا 3 متر رشد کند. این گیاه برگ‌هایی طرح‌دار با رنگ سبز، سفید، زرد و طلایی دارد که تا بیست سانت رشد می‌کنند. گل‌های ارغوانی یا قرمز آن در فصل بهار و تابستان شکوفا می‌شود که اگر یک گیاه نر در کنار آن باشد، در پاییز تبدیل به میوه‌ای توت شکل به رنگ قرمز می‌شود.
به طور کلی هر زمان قصد خرید گل آپارتمانی را دارید به این نکته توجه کنید که شرایط عمومی نگهداری گیاه و محلی که شما قرار است از آن نگهداری کنید یکسان باشد.
اکنون با ما همراه باشد تا روش نگهداری گیاه آکوبا را بخوانید.

مشخصات کلی گیاه

نام علمی:   Aucub
بومی: شرق هیمالیا تا ژاپن
خانواده: ابریشم‌آویزان
فرم زندگی: درختچه، درخت
نام‌های دیگر: برگ بوی ژاپنی، شمشاد ژاپنی

شرایط نگهداری آکوبا

این گیاه نیاز به مراقبت زیادی ندارد و می‌تواند شرایط کم نور و کم آب را به خوبی تحمل کند. همچنین بیماری‌ها و آفت‌های خیلی کمی به سراغ این گیاه می‌آیند و گیاهی بسیار مقاوم است. حال با ما همراه باشید تا روش نگهداری گیاه آکوبا را بخوانید.

روش صحیح آب‌دهی

آکوبا هفته‌ای یک بار به آبیاری کامل نیاز دارد تا رطوبت به اندازه کافی به ریشه‌های آن برسد. البته با توجه به شرایط نگهداری این گیاه ممکن است فاصله‌های آبیاری متفاوت باشد.
بهترین زمان برای آبیاری وقتی است که خاک گیاه خشک شده باشد.
این گیاه می‌توان کم‌آبی را به خوبی تحمل کند اما برای سرزنده بودن و رشد عالی نیاز دارد که خاکی مرطوب داشته باشد. بهتر است برای آب دادن به این گیاه از آب سرد استفاده کنید. آب داغ می‌تواند باعث آسیب زدن و بیماری شود.

نور مورد نیاز

هرچقدر این گیاه بیشتر در سایه باشد برگ‌هایش رنگ روشن‌تری خواهد داشت. نگران نباشید این گیاه می‌تواند به خوبی حضور در سایه را تحمل کند و البته هرگاه دوباره به آفتاب برگردد برگ‌هایش تیره خواهد شد.
در مجموع این گیاه به نوری متوسط و نیمه سایه نیاز دارد. قرار دادن این گیاه در معرض نور شدید آفتاب حتی در کوتاه مدت باعث سوختن برگ‌های آن خواهد شد.

زمان و روش کود دادن به گیاه

در ادامه روش نگهداری گیاه آکوبا به کوددهی گیاه می‌پردازیم:
در بهار و پیش از اینکه رشد جدید آکوبا آغاز شود می‌توان به آن کود داد. کودهای اسیدی که برای خرزهره و آزالیا استفاده می‌شود برای این گیاه مناسب است.
کود را به صورت یکنواخت در زیر گیاه و روی خاک پخش کنید و سپس آب دهید تا کود به صورت یک دست به ریشه برسد. مواظب باشید که کود با برگ‌ها یا تنه گیاه تماس پیدا نکند زیرا ممکن است باعث آسیب به آن شود.

هرس کردن گیاه آکوبا

در ادامه روش نگهداری گیاه آکوبا به هرس کردن گیاه میپردازیم:
گیاه آکوبا را می‌توان در بهار هرس کرد تا جلوی رشد بیش از حد آن گرفته شود. البته این گیاه رشد بسیار آرامی دارد و به همین خاطر نیاز زیادی به هرس کردن ندارد اما بهتر است شاخه‌های مرده یا آسیب دیده را از گیاه جدا کرد. هرس کردن بیش از حد ممکن است به گیاه آسیب بزند.

آیا آکوبا سمی است؟

آکوبا در صورت خورده شدن باعث آسیب به دستگاه گوارشی می‌شود بنابراین بهتر است این گیاه را از دسترس کودکان دور نگه دارید.

روش تکثیر کردن گیاه

گیاه آکوبا را می‌توان از طریق قلمه زدن به راحتی تکثیر کرد.
در هر زمان از سال می‌توان این کار را انجام داد اما برای گرفتن یک نتیجه مطلوب، بهتر است از شاخه‌های تازه رشد کرده در بهار یا شاخه‌های نیمه رشد کرده در تابستان استفاده کرد.
برای قلمه زدن آکوبا:
- یک شاخه ده سانتی از گیاه را در اوایل صبح ببرید. در این زمان هنوز خورشید به شاخه‌ها برخورد نکرده و آن‌ها را خشک نکرده است.
- به محض اینکه شاخه را بریدید آن را در آب یا محیط رشد (خاک مناسب) قرار دهید. اگر نمی‌توانید این کار را به سرعت انجام دهید ساقه را در یک کاغذ مرطوب بپیچید و درون پلاستیک در یخچال بگذارید.
-نوک ساقه‌های بریده شده را در زیر آب نگه دارید و با چاقویی تیز ببرید تا هوای محبوس شده در آن خارج شود. همچنین برگ‌های پایینی را از ساقه جدا کنید تا برگی زیر آب نماند.
- آب، محیط ایده‌آل برای ریشه دادن قلمه‌های آکوبا نیست زیرا ریشه‌ها نمی‌توانند اکسیژن لازم را دریافت کنند. ریشه‌ای که در آب تشکیل می‌شود کوچک و ضعیف است اما اگر مجبور به این کار هستید به محض مشاهده اولین نشانه‌های ریشه باید آن‌را از آب خارج کرده و در خاک بکارید.
- بهترین محیط برای رشد قلمه‌ها، خاکی ترکیبی است. ریشه‌ها در این محیط قوی‌تر و سالم‌تر هستند و به راحتی پوسیده نمی‌شوند.
- ترکیبی مساوی از شن، ورمیکولیت و پوده بهترین محیط برای رشد قلمه‌ها است همچنین می‌توانید به جای ساخت خاک ترکیبی از خاک‌های مناسب آماده استفاده کنید.
- خاک را مرطوب کنید، برگ‌های نیمه پایینی ساقه را جدا کنید و برگ‌های باقی مانده را نصف کنید زیرا ریشه‌های جوان و تازه این ساقه نمی‌تواند آب مورد نیاز تمام این برگ‌های بزرگ را تامین کند. نیمه پایینی را در خاک قرار دهید و مواظب باشید که برگ‌ها با خاک تماس نداشته باشند.
- گلدان را در پلاستیک قرار دهید و بالای آن را با گره محکم کنید. اگر خاک به اندازه کافی مرطوب باشد دیگر تا زمانی که در پلاستیک است نیاز به آب دادن مجدد نیست اما اگر حس کردید برگ‌ها نشانه‌های کم آبی بروز می‌دهند دوباره خاک را کمی مرطوب کنید و دوباره پلاستیک را ببندید.
- گلدان را از نور مستقیم خورشید دور نگه دارید و پس از مدتی با کشیدن آرام ساقه به سمت بالا مطمئن شوید که گیاه ریشه داده است. اگر گیاه کمی مقاومت کند یعنی ریشه‌های جدید به وجود آمدند.
-  به محض اینکه متوجه شدید قلمه‌های آکوبا ریشه داده است آن را به گلدانی با خاک جدید منتقل کنید و در کنار پنجره‌ای نورگیر قرار دهید.

مشکلات احتمالی آکوبا

آکوبا گیاهی کم دردسر است و نباید درباره این گیاه خیلی نگران بیماری یا آفت بود. اما بهتر است همین مشکلات نادر نیز شناخته شود تا در صورت بروز بتوان با آن مبارزه کرد.

سیاه شدن برگ‌ها

آکوبا (شمشاد ژاپنی) به دلیل مقاوتش نسبت به خشکی و سایه توصیه میشود. با این حال آکوبا به طور مثال در حالی که ریشه های آن بیش از اندازه در سرما مرطوب بمانند دچار استرس میشود و باعث سیاه شدن برگهای آن میشود.

- علل

علت اصلی سیاه شدن برگ ها استرس وارد شده به ریشه ها بر اثر غرقابی شدن بیش از حد ریشه در هوای خنک و زمستان میتواند باشد و دلایل دیگر که شامل بیماری های ریشه میباشد.

- رفع مشکل

داروی شیمیایی برای کنترل و یا جلوگیری از سیاه شدن برگ های آکوبا موجود نیست. در صورت ایجاد، راه های زیر پیشنهاد میشود:
در گیاه بیمار شده تمامی شاخه و برگ های درگیر شده را قطع کنید.
از یک کود عمومی که باعث رشد بیشتر گیاه میشود برای تشویق به رشد بیشتر گیاه در بهار استفاده کنید.

- اقدامات لازم برای جلوگیری از سیاه شدن برگ‌ها

برای پیشگیری از سیاه شدن برگ‌های آکوبا، بهتر است این اقدامات را فراموش نکنید:

• از کاشتن گیاه در بسترهایی که ممکن است دچار آب گرفتگی شوند خودداری کنید.
• بافت و زه کشی خاک‌های رسی و سنگین را با اضافه کردن الیاف طبیعی مانند کمپوست باغبانی، تقویت کنید.
• در مناطق مرطوب و باران‌زا، کاشت گیاه در زمینی وسیع، صاف و با ارتفاع 20 سانتی متر بالاتر، می‌تواند کمک کننده باشد.
• مالچ پاشی با استفاده از الیاف طبیعی نیز بسیار مفید است. مواظب باشید مالچ به ساقه و پایه گیاه (محل خروج آن از خاک) برخورد نکند.

- اقدامات لازم هنگام مشاهده برگ‌های سیاه در آکوبا

متاسفانه ممکن است در سطح برگ‌های آکوبا، شاهد لکه‌های مرطوب سیاه رنگ باشیم. این اتفاق ارتباطی با حضور حشرات و آفات مختلف ندارد. پس نیازی نیست از حشره کش یا سم‌های مشابه استفاده کنید.
سیاه شدن برگ‌های این گیاه، معمولا به علت وارد شدن اضطراب به ریشه رخ می‌دهد.
عواملی مانند مقادیر بالای رطوبت خاک در فصول سرد و بارانی، بیماری‌های ریشه و … .
ماده شیمیایی برای مقابله یا حتی پیشگیری از این مشکل وجود ندارد. پس اگر شاهد این لکه‌ها بودید، باید خودتان دست به کار شوید:

• در گیاهانی که به خوبی در خاک مستقر شده‌اند و گیاهان بالغ، تمام برگ‌ها و جوانه‌های درگیر را جدا کنید.
• در فصل بهار، با افزودن کود چندمنظوره به خاک، گیاه را برای داشتن رشد بیشتر و جایگزینی برگ‌های از دست رفته تشویق کنید. کود را درست دور پایه گیاه بریزید.

سوختگی برگ‌ها

بزرگترین مشکلی که آکوبا ممکن است دچارش شود سوختن برگ‌های آن است که به دلیل نور شدید خورشید رخ می‌دهد. با قرار دادن گیاه در جای مناسب این مشکل برطرف می‌شود.

زرد شدن برگ‌های گیاه و دلایل آن

علل مختلفی برای رخ دادن این اتفاق مطرح است؛ اما اصلی‌ترین آنها آبیاری بیش از حد است. بعد از آبیاری، دریافت بیش از حد نور خورشید در مرتبه بعدی قرار دارد.

- آبیاری بیش از حد یا زه کشی نامناسب خاک

آکوبا به خاکی ارگانیک و اسیدی نیاز دارد. این خاک باید در عین دارا بودن زه کشی مناسب، در نهایت مرطوب باقی بماند. درست مانند اسفنجی که از آب خالی شده است اما کمی رطوبت را در خود حفظ کرده است.
زرد شدن و ریزش برگ‌ها ممکن است نشانه‌ی آبیاری بیش از حد یا نامناسب بودن زه کشی باشد، بخصوص اگر این تغییرات از بخش پایینی گیاه آغاز شود. اگر این روند در حال رخ دادن در بخش‌های بالایی و نوک گیاه است، به احتمال قوی مشکل به آبیاری کم مربوط می‌شود.

- دریافت بیش از حد نور

ممکن است ریزش و زرد شدن برگ‌ها در نتیجه‌ی دریافت بیش از حد نور یا آفتاب سوختگی نیز رخ دهد. آکوبا می‌تواند سایه را به خوبی تحمل کرده و در نور فیلتر شده خورشید رشدی بی‌نظیر داشته باشد. حتی کمی نور صبحگاهی خورشید برای برطرف کردن نیازهای آن کافی است!
بسته به اینکه گیاه در چه ساعتی از نور تحت اشعه‌های مستقیم خورشید قرار می‌گیرد،ممکن است شرایط برای آن بسیار دشوار شود.
اگر آکوبای شما در حوالی ظهر یا بعدازظهر در معرض نور مستقیم است، بهتر است مکانش را عوض کنید. آفتاب در این ساعات در شدیدترین حالت خود قرار داشته و ممکن است عارضه سوختگی را برای آکوبا ایجاد کند.

بیماری‌های احتمالی آکوبا

این گیاه به ندرت دچار بیماری می‌شود اما ممکن است گاهی بیماری‌های قارچی مانند فیلوستیکتا یا فوموپسیس به سراغ گیاه بیاید. همچنین این گیاه اگر در خاکی خیس و با زهکشی نامناسب بماند مستعد ابتلا به پوسیدگی ریشه است.

آفات آلوده کننده

گیاه آکوبا نسبت به حشرات مقاومت بالایی درد اما ممکن است شپشک‌ها به آن حمله کنند. شپک‌ها از خود شیره‌ای بر جا می‌گذارند که باعث تشکیل کپک سیاه می‌شود.
در صورتی که جمعیت شپشک‌ها زیاد نشده باشد می‌توان به راحتی آن‌ها را با ناخن از روی برگ‌ها جدا کرد اما اگر جمعیت آن‌ها زیاد باشد باید با اسپری‌های حشره‌کش مخصوص یا روغن نیم این حشرات را از بین برد. بهتر است این کار را در اوایل بهار انجام دهید زیرا ممکن است این حشرات با تغذیه از گیاه برای خود یک سپر محافظ درست کنند که دیگر نتوان با آن‌ها مبارزه کرد.

بهترین زمان برای هرس کردن گیاه چه زمانی است؟

به علت رشد آرام این گیاه، او به ندرت به هرس کردن نیاز پیدا می‌کند. اگرچه این هرس کردن در دفعات کم رخ می‌دهد، اما واکنش گیاه به حفظ اندازه و زیباسازی ظاهری خود فوق العاده است!
آکوبا از جمله گیاهان همیشه سبز است. بنابراین اگر می‌خواهید بهترین نتیجه را از هرس کردن بگیرید، باید این کار را در اوایل فصل بهار انجام دهید. سبک کردن ملایم شاخه‌ها و یا حذف ساقه‌ها و بخش‌های چوبی مرده می‌تواند در هر موقعیتی از سال انجام شود؛ اما هرس کردن کلی گیاه به نحوی که ظاهر و اندازه آن تغییر یابد، باید در آغاز بهار و قبل از شروع رشد جوانه‌ها صورت بگیرد.
بهتر است کمی قبل از هرس کردن، کوددهی را برای مدتی متوقف کنید. زیرا بدین طریق سرعت رشد و ظهور بخش‌های جوان را کاهش داده و از احتمال حذف اشتباهی آنها در طی هرس کردن جلوگیری خواهید کرد.

آیا امکان قلمه زدن آکوبا در آب وجود دارد؟

آب، بستر ایده‌آلی برای ریشه زنی ساقه (قلمه) آکوبا به شمار نمی‌رود، زیرا در این حالت ریشه‌های جدید قادر به دریافت اکسیژن کافی نخواهند بود. اغلب ساقه‌هایی که در آب جوانه می‌زنند، ریشه‌هایی کوچک و ضعیف ایجاد می‌کنند. اما اگر به هر دلیلی تصمیم به امتحان کردن این روش برای آکوبا دارید، توصیه می‌کنیم به محض رسیدن اندازه ریشه‌ها به 2.5 سانتی متر، سریعا آنها را به خاک منتقل کنید.
قلمه انتخابی باید به تازگی از گیاه جدا شده باشد. قبل از قرار دادن آن در ظرف آب نهایی، آن را در آب نگه داشته و نوک (بخش بریدگی) آن را مجدد ببرید. این کار تمام حفرات هوای باقی مانده در ساقه را که حین جدا شدن از گیاه در آن به وجود آمده است از بین خواهد برد. این مرحله بسیار مهم است، آن را فراموش نکنید.
برای انجام این کار بهتر است به جای قیچی یا تیغ، از یک چاقوی بسیار تیز استفاده کنید. برگ‌های بخش پایینی ساقه را نیز جدا کنید، طوری که هیچ برگی در داخل آب وارد نشود.

آیا گیاه آکوبا برای انسان‌ها و حیوانات خانگی مضر است؟

تمام بخش‌های آکوبا دارای میزان کمی سمیت بوده و هم برای انسان‌ها و هم حیوانات خانگی دردسر ساز است. البته این سمیت تنها در صورت خورده شدن ایجاد مشکل می‌کند. پس در حالت عادی لمس و تماس با او عوارضی ایجاد نخواهد کرد. اگرچه همواره توصیه می‌کنیم اگر دارای پوست حساسی هستید، بهتر است حین کار کردن با تمامی گیاهان از دستکش استفاده کنید تا از بروز حساسیت‌های احتمالی جلوگیری شود.
البته جای نگرانی نیست، زیرا طعم میوه‌ها و بخش‌های مختلف این گیاه بسیار بسیار تلخ است؛ طوری که خورده شدن آن توسط کودکان بعید به نظر می‌رسد! نوعی پرنده می‌تواند از میوه او تغذیه کند، اما ما خیر!