اگر
دوست دارید یک گیاه آپارتمانی داشته باشید که در طول فصل زمستان که دیگر گیاهان به
خواب زمستانی میروند، به گل بنشیند، کاکتوس کریسمس را خریداری فرمایید. این کاکتوس جذاب با گلهای رنگارنگ خود
میتواند منظرهای زیبا و بهاری را در خانه شما به وجود آورد. اما اگر
قصد خرید کاکتوس کریسمس
را دارید، پیشنهاد میکنیم در ابتدا مقاله زیر را مطالعه فرمایید تا با شرایط نگهداری کاکتوس کریسمس
به خوبی آشنا شوید.
مقدمهای بر کاکتوس کریسمس
کاکتوس کریسمس به همراه بنت قنسول یا گل کریسمس و درخت کاج و صنوبر، از جمله محبوبترین گیاهان زمستانی به شمار میآید. کاکتوس کریسمس دارای برگهای جذاب با شکوفههای بسیار زیباست. با اینکه ریشههای اصلی این گیاه به مناطق گرمسیری باز میگردد، اما میتوانید آن را در هر زمانی از سال خریداری کرده و در داخل خانه به عنوان یک گیاه آپارتمانی پرورش دهید. نگهداری از کاکتوس کریسمس تقریبا آسان است و کمی رسیدگی کافی است تا در روزهای سرد زمستانی و ایام کریسمس، شاهد شکوفههای خوش رنگ آن باشید! اگر قصد خرید کاکتوس کریسمس را داشته و دنبال یادگیری روش نگهداری آن هستید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
ویژگیهای اصلی کاکتوس
آشنایی بیشتر با کاکتوس کریسمس
برخلاف
کاکتوسهای کویری که در برابر خشکی مقاوم
هستند، کاکتوس کریسمس بومی جنگلهای بارانی گرمسیری است و برای حفظ طراوت و سلامت
خود به آبیاری منظم نیاز دارد. برگهای صاف این کاکتوس، در اصل بخشهای ساقه
مانندی هستند که به زیبایی از گلدان و سبد گیاه آویزان میشوند؛ گلهای آن نیز در
نوک برگها ایجاد میشوند، بنابراین هر چه گیاه شما ساقه بیشتری داشته باشد، گلهای
بیشتری تولید خواهد کرد. معمولا گل اغلب کاکتوسها به رنگ قرمز است؛ اما کاکتوس
کریسمس میتواند گلهایی به رنگ صورتی، بنفش و نارنجی نیز شکوفا کند.
در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس برای تشویق گیاه به گلدهی بیشتر، کاکتوس کریسمس
خود را به صورت یک گیاه آویزی پروش داده یا آن را در مکانی قرار دهید که فضای کافی
برای گسترش و آویزان شدن برگها وجود داشته باشد. خوبی کاکتوس کریسمس در این است
که برخلاف اغلب کاکتوسهای دیگر هنگام لمس آن نیازی نیست نگران تیغهای تیز آن
باشید!
کاکتوس کریسمس سایه نسبی یا نور فیلتر شده را ترجیح میدهد؛ البته این گیاه میتواند سریعا به سایر شرایط نوری و محیطی نیز عادت کند، اما بهتر است در آن را در محیطی با نور غیرمستقیم نگهداری کنید. بااینحال اگر میخواهید آن را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید، این کار را تنها در طول ماههای زمستان انجام دهید، چراکه نور بیشازحد خورشید در فصول بهار و تابستان میتواند منجر به زرد شدن و رنگ پریدگی گیاه شود.
با اینکه کاکتوس کریسمس یک
کاکتوس است، اما پیشینه گرمسیری آن سبب شده تا بیشتر از سایر همتایان خود تشنه
دریافت آب باشد. بنابراین در طول نگهدری از کاکتوس کریسمس آن را منظم آبیاری کنید.
نکته مهمی که درباره آبیاری کاکتوس کریسمس باید درنظر داشته باشید این است که موقع
آبیاری اجازه دهید تا میزان آب اضافی از طریق حفرات زهکشی موجود در زیر گلدان خارج
شود.
علاوهبراین خاک نیز باید
بین دفعات آبیاری کاملا خشک شود. البته ناگفته نماند اگر خاک بیشازحد خشک باشد،
برگها شروع به پژمردگی و چروک شدن خواهند کرد.
در مورد اینکه هر چند وقت یکبار گیاه خود را آبیاری کنید باید بگوییم که این مورد
بستگی به شرایط محیطی نگهداری
از کاکتوس شما دارد.
برای مثال در طول یک تابستان داغ و پرنور، تقریبا باید هفتهای 2 بار گیاه را
آبیاری کنید. یا مثلا اگر در فصل زمستان کاکتوس کریسمس خود را در کنار یک پنجره
نورگیر قرار دادهاید، شاید لازم باشد هفتهای یک بار به آن آب بدهید.
برای فهمیدن اینکه چه موقع خاک کاکتوس شما خشک شده و نیاز به آبیاری دارد، انگشت
خود را حدود 5 سانتیمتر در خاک فرو کنید، اگر حس کردید خاک خشک است، گیاه را
آبیاری کنید. درغیراینصورت از آبیاری گیاه پرهیز کنید، چراکه آبیاری بیشازحد باعث
ازبین رفتن کاکتوس شما خواهد شد.
در مورد خاک مناسب برای
نگهداری از کاکتوس کریسمس باید بگوییم که نوع خاک یک فاکتور حیاتی برای کاکتوس
کریسمس بهشمار نمیآید. این گیاه تطبیقپذیری بالایی در برخورد با انواع مختلف
خاک داشته و میتواند در خاکهای گوناگون بهخوبی رشد کند. جالب است بدانید که این
گیاه در طبیعت اصلی خود بهصورت اپی فیت (هوایی) رشد میکند.
با همه این احوالات در مورد خاک کاکتوس کریسمس باید بگوییم که کاکتوس کریسمس میتواند
بهخوبی در خاک ماسهای، شنی، حاوی پرلیت، خاک گلدان (چند منظوره) و خاک مخصوص
کاکتوس رشد کند. برای حصول بهترین رشد نیز، بهتر است PH خاک بین 5.5 الی 6.2 باشد.
بهاینمنظور پیت ماس میتواند یک افزودنی مناسب برای داشتن محیطی با اسیدیته
بیشتر باشد.
کاکتوس کریسمس برای رشد بهتر نیاز به کوددهی دارد. بهاینمنظور در طول بهار و تابستان، ماهی یکبار کاکتوس کریسمس خود را با یک کود متعادل حلال در آب و رقیق شده به اندازه دو برابر مقدار توصیه شده تقویت کنید. مثلا اگر روی بستهبندی نوشته شده هر 10 میلیلیتر از کود را در یک لیتر آب رقیق کنید، شما مقدار آب را دو برابر یعنی 2 لیتر درنظر بگیرید. در طول زمان کوددهی هنگامی که متوجه شکلگیری غنچه گلها شدید – معمولا اواخر تابستان یا اوایل پاییز- حتما کوددهی را متوقف کنید.
کاکتوس کریسمس از جمله
کاکتوسهایی است که برای زندگی به رطوبت نیاز دارد، به ویژه هنگامی که در منطقهای
خشک رشد کرده یا زمستان را در محیطی گرم سپری میکند. برای تامین رطوبت کاکتوس
کریسمس میتوانید با اسپری کردن آب روی برگها یا قرار دادن گلدان گیاه روی سینی
حاوی آب و سنگریزه، رطوبت مورد نیاز آن را فراهم کنید. فقط دقت کنید که سطح زیرین
گلدان نباید تماسی با آب داشته باشد.
از رطوبت گذشته وقتی نوبت به دما میرسد، کاکتوس کریسمس کمی سختگیری میکند! این گیاه در طول ماههای اوج رشد خود (فروردین تا
شهریور)، دمای مطبوع بین 21 الی 26
درجه سانتیگراد را ترجیح میدهد و پس از استقرار غنچهها، گیاه باید دمای پایینتری
معادل 12 الی 18 درجه سانتی گراد را در شب و حداقل 13 ساعت تاریکی را تجربه کند تا
گلدهی آن تقویت شود.
در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس آن را از درها و پنجرههایی که مدام باز و بسته
میشوند، دور نگه دارید. این کاکتوس تمایلی ندارد تا کاهش یا افزایش ناگهانی دما
را تجربه کند و این اتفاق میتواند منجر به ریزش غنچهها و گلهای آن شود.
کاکتوس کریسمس را بلافاصله
پس از گلدهی هرس کنید. هنگامی که گیاه وارد یک دوره رشد تازه میشود و بخشهای نو
رسته خود را گسترش میدهد، هرس کردن گیاه را وادار میکند تا شاخههای جدیدی ایجاد
کرده و تعداد بیشتری از ساقههای جذاب خود را تولید کند.
برای هرس کردن کاکتوس کریسمس میتوانید ساقههایی که قصد هرس کردن آنها را دارید
را پیچانده و از این طریق هرس کنید یا با یک چاقو یا قیچی تیز و استریل شده این
کار را انجام دهید. هر سال میتوانید نهایتا یک سوم گیاه را در روند هرس کردن حذف
کنید. یادتان باشد اگر تمایل داشتید این کار را به میزان بیشتری انجام دهید، نوک
انتهایی یک یا دو تکه از ساقه را نیز کوتاه کنید.
در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس بهترین زمان برای تکثیر آن، یک الی دو ماه پس از پایان گلدهی است. جداکردن قلمه از کاکتوس کریسمس (چه بزرگ و چه کوچک) به رشد متراکمتر گیاه کمک کرده و به ایجاد شکوفههای بیشتر منتهی خواهد شد. بهترین روش برای تکثیر کاکتوس کریسمس، تکثیر از طریق جدا کردن و کاشت قلمه است. برای انجام این کار باید طبق گامهای زیر پیش بروید:
نکات مهم درباره تکثیر کردن کاکتوس کریسمس:
کاکتوس کریسمس به تعویض
مکرر گلدان نیاز ندارد و تعویض گلدان هر 3 الی 4 سال یکبار برای آن کافی است. در
طول نگهداری از کاکتوس کریسمس اگر متوجه شدید که ریشهها در حال خروج از حفرات
زهکشی موجود در زیر گلدان هستند، یعنی زمان تعویض گلدان فرا رسیده است. این
ساکولنت قدرتمند تمایل دارد تا کمی فشردگی ریشه را تجربه کند، به همین دلیل تعویض
مداوم گلدان میتواند به این گیاه آسیب بزند. برخلاف سایر گیاهان که بهتر است
تعویض گلدان آنها پس از ظاهر شدن بخشهای تازه روییده شده در فصل بهار صورت
بگیرد، تعویض گلدان کاکتوس کریسمس باید پس از پایان گلدهی و پژمردگی گلها یعنی
تقریبا اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام شود. یادتان باشد که هرگز این گیاه را در
زمان رشد و گلدهی فعال خود جابهجا نکرده و برای تعویض گلدان آن صبور باشید.
برای انتخاب و خرید گلدان درنظر داشته باشید که بهترین گلدان برای کاکتوس کریسمس،
گلدان سفالی است. گلدانهای سفالی با ساختار متخلخل خود، به گردش هوا در اطراف
ریشه کمک کرده و آب اضافی که در اثر آبیاری بیشازحد در خاک تجمع پیدا میکند را
سریعا از گیاه دور میکند. گلدان انتخابی شما باید دارای حفرات زهکشی متعدد یا یک
سوراخ بزرگ در سطح زیرین خود باشد.
علاوهبر انتخاب گلدان سفالی، گلدانی را انتخاب کنید که شعاع آن فقط 2.5 الی 5
سانتی متر از گلدان قبلی بزرگتر است؛ چراکه انتخاب یک گلدان بسیار بزرگ میتواند
با حفظ بیشازحد رطوبت در خاک، به بستری برای رشد حشرات و آفات تبدیل شده و گیاه
را با بیماریهای متعددی روبرو کند.
متداولترین آفات و حشراتی
که به کاکتوس کریسمس حمله میکنند تریپس گل، ریشک بال، شته، کنه تار عنکبوتی و
شپشک آردی هستند. برای جلوگیری از حمله این آفات، کاکتوس کریسمس خود را بیشازحد
آبیاری نکنید، چراکه خاک خیس عامل اصلی و جاذب حشره و آفت است.
اگر کاکتوس شما به آفت دچار شد، صابون حشرهکش و روغنهای مخصوص باغبانی معمولا در
برطرف کردن مشکلات ناشی از حشرات موثر هستند. دراینباره گفتنی است که اگر تعداد
آفتها کم باشد با استفاده از یک دستمال یا گوش پاک کن آغشته به الکل از بین
خواهند رفت و لزوما نیازی به مواد شیمیایی حشرهکش نخواهید داشت. در طول نگهداری
از کاکتوس کریسمس درنظر داشته باشید که این گیاه از یک عفونت و درگیری گسترده جان سالم به در نخواهد
برد و شاید نیاز باشد تا آن را دور بیاندازید، به ویژه اگر گیاهان دیگری نیز در
نزدیکی آن گرفته باشد. در نتیجه با توجه به این مورد حتما مرتبا کاکتوس خود را چک
کرده و از آبیاری بیشازحد آن جدا خودداری کنید.
از آفتها گذشته نوبت به بیماریهای کاکتوس کریسمس میرسد. کاکتوس کریسمس مستعد
ابتلا به بیماریهای قارچی است. این دسته از بیماریها وقتی رخ میدهند که گیاه
بیشازحد آبیاری شود. درنتیجه نهتنها برای جلوگیری از حمله آفات، بلکه برای
پیشگیری از عفونتهای قارچی نیز از آبیاری بیشازحد گیاه خودداری کنید.
قارچهای فوزاریوم و فیتوفترا دو قارچ رایج در کاکتوس کریسمس هستند که میتوانند
منجر به پوسیدگی ساقه شوند. پوسیدگی ساقه ناشی از قارچ فوزاریوم لکههای قهوهای
رنگ روی ساقه و نزدیک به سطح خاک ایجاد میکند. قارچ فیتوفترا نیز کشنده است.
ازاینرو اگرچه ممکن است یک کاکتوس کریسمس مبتلا شده به قارچ فوزاریوم درمان شود
(اگر عفونت در مراحل اولیه تشخیص داده شود)، اما در اغلب اوقات دست و پنجه نرم
کردن با عفونتهای قارچی در این نوع کاکتوس بسیار دشوار است و نهایتا به مرگ
کاکتوس منجر خواهد شد. در صورت ابتلا کاکتوس شما به قارچ، اگر خاک گیاه بیشازحد
خیس است، ابتدا اجازه دهید تا خشک شود. سپس یک قارچکش تهیه کرده و طبق دستور
نوشته شده روی بستهبندی، از آن برای نابودی قارچها استفاده کنید.
اگر در منطقهای با آبوهوای
گرم و معتدل زندگی میکنید، میتوانید در فصل زمستان از این گیاه گرمسیری در خارج
از خانه نیز نگهداری کنید. کاکتوس کریسمس میتواند دمای حدود 15 درجه را نیز در شب
تحمل کند، اما این گیاه در برابر سرمای هوا در فصل زمستان مقاوم نیست. بنابراین هر
دما و موقعیتی که حتی نزدیک به یخبندان باشد نیز سبب مرگ و نابودی گیاه خواهد شد.
ازاینرو اگر در منطقهای با زمستانهای سرد و یخبندان زندگی میکنید، قبل از
اولین موج سرما، گیاه را به داخل خانه بیاورید و خاک را کمی خشک نگه دارید.
گفتنی است در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس کمی هوای سرد برای آن نیاز است، چراکه
دمای پایین هوا سبب تحریک تولید غنچهها میشود. اگر شرایط نگهداری از کاکتوس
کریسمس بهخوبی فراهم باشد، باید در ماه آبان شاهد شکلگیری و ظهور غنچهها باشید.
تحت شرایط محیطی مناسب، این
گیاه 18 ماه پس از کاشت دانه شروع به گلدهی خواهد کرد. هر گل حداقل تا 6 روز باز
میماند کاکتوس تا 4 الی 6 هفته به روند تولید گل خود ادامه خواهد داد. گلهای
کاکتوس کریسمس جذاب و رنگارنگ هستند، اما عطری ندارند. بهترین راه برای اطمینان از
ادامه یافتن گلدهی در فصل زمستان، حذف گلهای سپری شده یا چیدن نوک ساقههاست.
برای اینکه در ایام کریسمس شاهد گلدهی کاکتوس کریسمس خود باشید، باید آن را وارد
خفتگی کنید. برای انجام اینکار کارهای زیر را انجام دهید:
کاکتوس کریسمس گیاهی با عمر طولانی است که نسبت به دما و رطوبت حساس است. اگر آن را در دمای بالاتر از یخ زدگی نگهداری کنید، با قدرت به رشد خود ادامه خواهد داد. همانطور که از نام آن مشخص است، در دل روزهای سرد زمستانی باید منتظر گلدهی آن باشید. بههمیندلیل، فراهم کردن دمای مناسب برای آن میتواند امری دشوار بهحساب آمده و شاید گیاه را با مشکلاتی درگیری کند. ازاینرو در ادامه به بررسی 3 مورد از مهمترین مشکلات احتمالی در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس و روش برطرف کردن آنها خواهیم پرداخت:
اگر متوجه شدید که کاکتوس کریسمس شما با کاهش یا توقف رشد مواجه شده است، بخشهای مختلف آن را از نظر وجود شپشک آردی بررسی کنید. شپشک آردی شبیه به نقاط سفید و پنبهای کوچک با طول چند میلیمتری است. این آفت بهآرامی حرکت کرده و معمولا نخستین بار روی سطح برگها در نقاط تاریک، گرم و مرطوب نزدیک به ساقه مرکزی کاکتوس نمایان میشود. این حشره از شیره موجود در گیاه تغذیه کرده و ترکیباتی به نام “عسلک” از خود باقی میگذارد که سبب ایجاد کپک روی گیاه خواهد شد.
اگر با زرد شدن برگها و
ساقهها، ظهور لکه روی آنها یا پژمردگی گیاه روبرو شدید، گیاه را از نظر وجود
حشره تریپس کاملا بررسی کنید. تریپسها حشراتی ریز و خرچنگ مانند به رنگ مشکی-
نقرهای هستند. آسیب برگ و ساقه مستقیما به دلیل وجود تریپس ایجاد نمیشود، بلکه
این مشکلات ناشی از ویروسهایی هستند که توسط این حشرات به گیاه منتقل میشوند.
اگر متوجه وجود تریپس در کاکتوس کریسمس خود شدید، با کمک صابون حشرهکش یا روغن
مخصوص باغبانی از شر آنها خلاص شوید.
بد نیست حتی اگر گیاه را از گلدان قبلی خود خارج کرده و در گلدانی جدیدو ضد عفونی
شده با خاک گلدان تازه بکارید. علاوهبر آفت تریپس پژمردگی میتواند در اثر کمبود
نور، آبیاری نامناسب یا فشردگی بیشازحد ریشه نیز ایجاد شود. در نتیجه در صورت
مشاهده زرد شدن، ایجاد لکه یا پژمردگی برگها و ساقهها، این موارد را نیز در نظر
گرفته و تغییرات لازم را اعمال کنید.
در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس اگر برگهای کاکتوس کریسمس شما به رنگ قرمز یا صورتی تغییر پیدا کردهاند، احتمالا مشکل به دریافت بیشازحد نور خورشید یا کمبود آب باز میگردد. در نتیجه برای حل این مشکل اگر کاکتوس کریسمس را در کنار پنجرهای نورگیر با نور مستقیم خورشید قرار دادهاید، آن را به نقطهای ببرید که نور را بهطور غیر مستقیم دریافت کند. اگر هم تا عمق 2.5 سانتیمتری از سطح خاک خشک شده است، آن را بهمقدار کافی آبیاری کنید.