آیا کاکتوس ریپسالیس را می‌شناسید؟
اگر
عاشق خرید کاکتوس هستید و به نگهداری از این گیاهان خشن اما زیبا علاقه دارید،
پیشنهاد می‌کنیم کاکتوس ریپسالیس را نیز به مجموعه کاکتوس‌های خود اضافه
کنید. این کاکتوس بسیار ظریف است و ظاهری بی‌نهایت زیبا و چشمگیر دارد. روش
نگهداری کاکتوس ریپسالیس نیز نسبتا آسان است و به راحتی می‌توان آن را آموخت.
معرفی کاکتوس ریپسالیس
کاکتوس ریپسالیس با بسیاری از کاکتوس‌های دیگر فرق می‌کند. کاکتوس‌های این خانواده تقریبا بدون تیغ هستند و می‌توانند دور از تابش مستقیم خورشید به‌خوبی رشد کنند. رشد کاکتوس ریپسالیس آرام است؛ به‌گونه‌ای که بعضی از انواع خوش شانس آن پس از چندین سال نهایتا به 6 متر خواهند رسید. مثل سایر گیاهان گرمسیری دیگر، شبیه‌سازی محیط مهم‌ترین کاری است که باید برای این کاکتوس انجام دهید. اگر قصد خرید کاکتوس داشته، اما خانه شما نور زیادی ندارد، کاکتوس ریپسالیس را انتخاب کرده و برای یادگیری روش نگهداری آن نیز با این مطلب همراه باشید. در این مطلب راهنمای جامع نگهداری از کاکتوس ریپسالیس را برای شما آماده کرده‌ایم.
ویژگی‌های اصلی کاکتوس
- نام علمی: Rhipsalis
- نام رایج: کاکتوس ریپسالیس
- نوع گیاه: کاکتوس لیتوفیتیک یا اپی فیتیک
- اندازه گیاه بالغ: بین 30 سانتی متر الی 6 متر (به نوع و سن گیاه بستگی دارد)
- نیازهای نوری: سایه جزئی تا سایه کامل
- نوع خاک: خاک گلدان تقویت شده یا خاک کاکتوس بسیار غنی
- Ph خاک:5 الی 6.5 (اسیدی)
- زمان گلدهی :اگر در شرایط ایده‌آل زندگی کند، در تمام طول سال گل خواهد داد
- رنگ گل: سفید یا زرد کرمی
- منطقه بومی: آمریکای جنوبی، آفریقا و مناطق گرمسیری
شیوه مراقبت از کاکتوس ریپسالیس
در این قسمت با توضیح شیوه مراقبت از کاکتوس ریپسالیس همراه شما خواهیم بود.
روش صحیح آب‌دهی
در مقایسه با سایر کاکتوس‌ها، ریپسالیس کمی تشنه‌تر است و به آبیاری بیشتری نیاز دارد؛ بنابراین خاک مورد علاقه او، خاکی همواره مرطوب است. بااین‌وجود اگر زمانی فراموش کردید به آن آب بدهید، نگران نشوید. ریپسالیس باگذشت است و می‌تواند دوره‌های کوتاه خشکی را تحمل کند! برای آبیاری هر چه بهتر ریپسالیس در ادامه روش آبیاری آن در فصول مختلف سال را توضیح داده‌ایم:
- بهار و تابستان: از این بازه به‌عنوان “فصول رشد” ریپسالیس یاد می‌شود. در این فصول به محض خشک شدن سطح خاک، آن را آبیاری کنید.
- پاییز و زمستان: در طول فصول سرد پاییز و زمستان، ریپسالیس وارد دوره خفتگی شده و سرعت رشد آن کاهش می‌یابد. بهتر است قبل از آبیاری، اجازه دهید تا چند سانتی‌متر رویی خاک خشک شود. در این فصول شاید لازم باشد فقط هر چند هفته یکبار این کاکتوس زیبا را آبیاری کنید.
در
طول نگهداری کاکتوس ریپسالیس گاهی اوقات تشخیص زمان صحیح برای آبیاری آن به امری
پیچیده تبدیل می‌شود، به‌خصوص طی فصول رشد. ازاین‌رو برای تشخیص زمان آبیاری سطح
خاک را با انگشت خود لمس کنید. اگر در حال خشک شدن بود، می‌توانید کاکتوس خود را
آبیاری کنید.
در مورد آبیاری در طول نگهداری از کاکتوس ریپسالیس درنظر داشته باشید که همواره
باید از غرقاب کردن خاک پرهیز کنید. درغیراین‌صورت پوسیدگی ریشه و در نهایت مرگ
گیاه در انتظار ریپسالیس خواهد بود. اگر متوجه پژمردگی، افتادن یا سیاه شدن ساقه‌ها
شدید، سریعا میزان رطوبت خاک را چک کنید، از زهکشی صحیح خاک و گلدان اطمینان حاصل
کرده و از آبیاری مداوم نیز خودداری کنید.
درنظر داشته باشید که ریپسالیس نمی‌تواند دوره‌های طولانی خشکی را تحمل کند، به‌ویژه
در طول فصول رشد. اگر در طول نگهداری ساقه‌ها حالتی چروکیده پیدا کردند، یعنی
کاکتوس ریپسالیس تشنه است و به آبیاری مناسب نیاز دارد.
علاوه‌بر میزان آبیاری دمای آب نیز مهم است، دمای آب باید همیشه برابر با دمای
محیط باشد. در مورد نوع آب نیز، بهتر است یکی از موارد زیر را برای آبیاری
ریپسالیس انتخاب کنید:
- آب باران
- آب مقطر
- آب لوله کشی که یک شب به‌صورت رو باز کنار گذاشته شده است.
میزان نور لازم برای کاکتوس
نگهداری از کاکتوس ریپسالیس کمی متفاوت‌تر از سایر کاکتوس‌هاست؛ زیرا این
کاکتوس تمایلی به قرار گرفتن در نور کامل خورشید ندارد و نور بیشازحد می‌تواند
سبب سوختن ساقه‌های رشته مانند گیاه شده و آنها را قرمز رنگ کند؛ درست مجموعه
اتفاقاتی که در نهایت سبب پژمردگی ریپسالیس خواهند شد.
برای تامین نور مورد نیاز ریپسالیس، آن را در مکانی قرار دهید که نور نسبتا زیاد
خورشید را به‌صورت “فیلتر شده” دریافت کند. به‌این‌منظور قرار گرفتن در کنار یا
نزدیکی یک پنجره نورگیر شرقی می‌تواند نیازهای نوری این کاکتوس را به‌خوبی پاسخ
دهد. البته که پنجره‌های غربی نیز انتخاب خوبی هستند، منتها در صورتی که نور از
فیلتر پرده عبور کرده و مستقیم به ریپسالیس نتابد.
در مورد پنجره‌های خانه باید درنظر داشته باشید که پنجره‌های شمالی نمی‌توانند
نیاز نوری ریپسالیس را کاملا برآورده کرده و در مقابل، پنجره‌های جنوبی نیز بیشازحد
نورگیر هستند. بنابراین به جز پنجره‌های شرقی و غربی سایر پنجره‌ها گزینه‌های
مناسبی برای نگهداری از کاکتوس ریپسالیس نیستند.
اگر قصد دارید ریپسالیس خود را برای تفریح به خارج از خانه ببرید، این کار را در
گرمای بهاری انجام داده و آن را در سایه قرار دهید تا از سوختگی پیشگیری شود.
بهترین ترکیب خاک برای کاکتوس ریپسالیس
نگهداری
صحیح از کاکتوس ریپسالیس با انتخاب خاک مناسب آغاز می‌شود. برخلاف اکثر انواع کاکتوس، کاکتوس ریپسالیس
بهترین رشد خود را نه در خاک مخصوص کاکتوس و ساکولنت، بلکه در خاکی با زهکشی عالی،
غنی و کمی اسیدی تجربه می‌کند! چراکه خاک کاکتوس سبک‌تر است و میزان عناصر مغذی آن
کمتر از نیاز ریپسالیس است.
مهم‌ترین نکته در انتخاب خاک مناسب، نحوه زهکشی آن است. اگر خاک بیشازحد سنگین
باشد، قادر به زهکشی مناسب نخواهد بود. تشخیص سنگینی خاک آسان است اگر پس از
آبیاری، مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا آب از سطح خاک جذب شده و از زیر گلدان خارج
شود، یعنی خاک بیشازحد سنگین است و باید با ترکیب کردن مواد دیگر (مثل پرلیت و
پیت ماس) سبک شود.
بسیاری از انواع خاک‌های گلدانی تجاری برای این کاکتوس مناسب هستند؛ زیرا عموما عملیات
زهکشی را به خوبی انجام داده و مقادیر قابل قبولی از عناصر مغذی را در خود جای
داده‌اند. بااین‌وجود خودتان نیز می‌توانید به‌راحتی ترکیب خاک ویژه خود را در
منزل خلق کنید، به‌این‌منظور یکی از سه ترکیب زیر را باهم ترکیب کرده و به‌عنوان
خاک کاکتوس ریپسالیس استفاده کنید.
- یک واحد پیت ماس، یک واحد شن استرلیزه و یک واحد خاک گلدان
- یک واحد پیت، یک واحد کمپوست و یک واحد شن استرلیزه
- یک واحد خزه، یک واحد خاک گلدان و یک واحد پرلیت
زمان و روش کود دادن به ریپسالیس
برای
تقویت زیبایی ظاهری و رشد درونی ریپسالیس، بهتر است در طول بهار و تابستان به‌صورت
دوره‌ای به آن کود بدهید. به‌این‌منظور در بهار و تابستان ماهی یکبار با کود حلال
در آب مخصوص گیاهان آپارتمانی، ریپسالیس خود را تقویت کنید. همچنین یادتان باشد که
کوددهی باید در زمستان متوقف شود.
به‌طورکلی وقتی نوبت به کوددهی کاکتوس‌ها می‌رسد، استفاده بیشازحد کود هرگز
مفیدتر از مقدار کافی یا کم آن نیست؛ چراکه نمک‌های موجود در کود ممکن است سبب قهوه‌ای
و سوختن ساقه‌ها شود. به‌همین‌دلیل پیشنهاد ما این است که کود انتخابی خود را تا
نصف (و حتی بیشتر) از توان خود رقیق کنید تا به‌این‌شکل ریسک بروز مشکلات احتمالی
کاهش پیدا کند. باوجوداین ما برای جلوگیری از تجمع نمک در خاک شست‌و‌شوی دوره‌ای
خاک را به شما پیشنهاد می‌کنیم. حدودا هر 6 ماه یکبار، می‌توانید خاک را شستوشو
دهید؛ روند انجام این کار آسان و به شرح زیر است:
- گلدان را در سینک یا وان حمام قرار داده و اجازه دهید آب به‌مدت 5 دقیقه روی خاک جاری شود. سپس بگذارید آب اضافی زهکشی شده و از گلدان خارج شود. در نهایت، حتما زیر گلدانی را خشک کرده و ریپسالیس سرحال خود را به مکان اصلی باز گردانید.
اگر گیاه شما بزرگتر از این است که شست‌و‌شوی آن را در سینک آشپزخانه یا وان انجام دهید، می‌توانید آن را به حیاط منتقل کرده و با خیال راحت خاک آن را شستوشو دهید.
دمای مناسب
به‌خاطر داشته باشید که کاکتوس‌های خانواده ریپسالیس، مناطق همواره گرم و مرطوب
نیمه گرمسیری و گرمسیری را به‌عنوان خانه خود می‌شناسند. بنابراین، اگر ریپسالیس
را به منزل خود آورده‌اید، هرگز آن را در مکان‌های سرد یا در کنار کولر قرار
ندهید. هوای بسیار خنک اثرات منفی بر این گیاه گذاشته و حتی ممکن است سبب مرگ
ریپسالیس شود.
همچنین، نباید این گیاه را در نزدیکی دستگاه‌های گرمایشی نیز قرار دهید؛ زیرا هوا
در چنین مکان‌هایی بیشازحد خشک است و برای ریپسالیس عاشق رطوبت یک تهدید به شمار
می‌رود. برای نگهداری مناسب از کاکتوس
ریپسالیس آن را در بخشی از خانه قرار دهید که دمای هوا در آنجا همواره بین 15 الی
25 درجه سانتی‌گراد است.
خبر خوب اینجاست که اگر ریپسالیس در داخل خانه و در محیطی با دمای ثابت قرار
بگیرد، به‌طور پیوسته شکوفه خواهد داد! فقط یادتان باشد که پس از شکوفه دهی، هرگز
مکان کاکتوس را عوض نکنید، زیرا هر گونه تغییر مکان در این دوره به ریزش تمامی
شکوفه‌ها ختم خواهد شد.
در بهار و تابستان، هوای خارج از خانه گرم می‌شود. به‌همین‌علت می‌توانید ریپسالیس
را از خانه خارج کرده و آن را در سایه قرار دهید. مواظب باشید که قبل از آغاز
سرما، حتما آن را به داخل خانه برگردانید.
میزان رطوبت محیط نگهداری
تا
این بخش از مطلب، متوجه شده‌اید که ریپسالیس با سایر کاکتوس‌ها فرق می‌کند. این
تفاوت حتی شامل رطوبت مورد نیاز آن نیز می‌شود! چراکه ریپسالیس، بومی مناطق
گرمسیری و نیمه گرمسیری است که همواره مرطوب هستند. پس کمبود رطوبت می‌تواند
مشکلات متعددی برای رشد و ظاهری این کاکتوس ایجاد کند.
ابدا تصور نکنید که فراهم کردن رطوبت مورد نیاز در اطراف این کاکتوس امری دشوار
است یا به تدارکات فراوانی نیاز دارد. ما در اینجا راه حل‌های متعددی را برای شما
شرح می‌دهیم که هر کدام قادر هستند تا رطوبت کافی را در اطراف ریپسالیس ایجاد
کنند، این راه‌حل‌ها به شرح زیر است:
- بسته به نوع گلدانی که از آن استفاده می‌کنید، می‌توانید گیاهان متعددی را در اطراف ریپسالیس بکارید تا رطوبت بیشتری در محیط ایجاد شود. بدون شک اگر ریپسالیس خود را در سبدهای آویزی کاشته‌اید، ماجرا کمی دشوارتر است. در این حالت، توصیه می‌کنیم گیاهان آویزی دیگری را در اطراف آن آویزان کنید.
- کاکتوس را در اتاقی قرار دهید که به‌طور طبیعی محلی برای تولید رطوبت است. برای مثال اگر آشپزخانه و حمام خود یا هر اتاق دیگری که آب در آنجا پیوسته مصرف می‌شود نور خوبی دارید، می‌توانید ریپسالیس را در آنجا قرار دهید.
- اگر ریپسالیس را در گلدان معمولی (نه آویزی) کاشته‌اید، می‌توانید آن را روی یک سینی حاوی سنگریزه قرار دهید. این سنگریزه‌ها آب خارج شده از گلدان را جذب کرده و ضمن تبخیر آن، رطوبت کافی را در اطراف گیاه فراهم می‌کنند.
روش هرس کردن کاکتوس ریپسالیس
نیاز ریپسالیس به هرس کردن بسیار کم است. شاید تنها زمانی که لازم است به سراغ هرس کردن ریپسالیس بروید، هنگامی است که ساقه‌ای شکسته شده یا گیاه بیشازحد بزرگ شده است وگرنه در حالت کلی نیازی به هرس کردن این کاکتوس نیست.
زمان و روش عوض کردن گلدان کاکتوس
در طول نگهداری از کاکتوس ریپسالیس باید درنظر داشته باشید که ریپسالیس برای مدت تقریبا طولانی می‌تواند بدون مشکل در گلدان فعلی خود زندگی کند و هر چند سال یکبار به تعویض گلدان نیاز دارد. اگر احساس کردید زمان تعویض گلدان فرا رسیده است، مراحل زیر را دنبال کنید:
- اگر ریپسالیس شما بیشازحد رشد کرده و دیگر نمی‌تواند در گلدان فعلی خود زندگی کند، گلدانی را انتخاب کنید که تنها یک سایز بزرگتر از گلدان اصلی است. همچنین گلدان انتخابی باید دارای حفرات زهکشی کافی باشد.
- حدود یک چهارم گلدان را با خاک گلدان غنی و دارای زهکشی مناسب پر کنید. سپس خاک را آبیاری کرده تا به خوبی در جای خود مستقر شود.
- کاکتوس را به آرامی از گلدان اصلی خود خارج نمایید. دقت کنید که ریشه‌های ساکولنتی آن را نشکنید. در صورت لزوم، به‌آرامی ریشه‌ها را از هم جدا کنید.
- کاکتوس را در گلدان جدید خود قرار داده و باقی ظرفیت گلدان را با خاک پر کنید. در این مرحله از دستان خود استفاده کرده و خاک را در اطراف کاکتوس فشار دهید.
- مجدد کاکتوس را آبیاری کنید. این کار را تا هنگام خارج شدن آب اضافی از حفرات زهکشی موجود در زیر گلدان ادامه دهید. در نهایت گلدان را در محیطی مناسب از خانه یا همان مکان قبلی خود قرار دهید.
این مراحل و نکات، برای تکثیر ریپسالیس نیز به کار می‌روند.
چگونه می‌توان کاکتوس ریپسالیس را تکثیر کرد؟
بدون
شک از دیگر خصوصیات مثبت ریپسالیس روش تکثیر آسان آن است. برای اینکار کافی است با
یک چاقوی تیز و تمیز، بخشی از ساقه آن را جدا کرده و در گلدانی دیگر بکارید. برای
حصول بهترین نتیجه، بهتر است تکثیر گیاهان جدید را در فصول رشد (بهار و تابستان)
انجام دهید.
نکاتی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم می‌توانند شانس موفقیت تکثیر ریپسالیس
را افزایش دهند:
- از گلدانی استفاده کنید که در سطح زیرین خود دارای حفرات زهکشی متعددی باشد. این گلدان را با خاک گلدان غنی و دارای زهکشی مناسب پر کنید.
- ساقه رپسالیس را از سمت برش خورده آن، حدود 5 سانتی‌متر در خاک فرو کنید. خاک اطراف قلمه را فشرده کنید تا به‌خوبی در بستر مستقر شود.
- در نهایت خاک را آبیاری کرده و آن را در مکانی گرم با نور کافی و غیرمستقیم خورشید قرار دهید.
قلمه
ریپسالیس حدودا پس از گذشت 4 هفته شروع به رویاندن ریشه می‌کند و پس از چند ماه،
سیستم ریشه‌ای آن کاملا شکل خواهد گرفت. از این قلمه‌ها نیز باید مشابه گیاه مادر
نگهداری کنید.
همچنین می‌توانید ریپسالیس را از طریق کاشت دانه نیز تکثیر کنید. اگر کاکتوس شما
شکوفه و سپس میوه تولید کرده است، تا رسیدن کامل میوه‌ها صبر کرده و سپس آنها را
بچینید. به‌این‌منظور میوه‌ها را باز کرده و دانه‌های ریز موجود در آنها را خارج
کنید.
حال دانه‌ها را در عمق نیم سانتی‌متری در ترکیب شروع‌کننده دانه یا خاک گلدان
مناسب بکارید. از زهکشی عالی خاک و گلدان اطمینان حاصل کرده و خاک را همواره مرطوب
نگه دارید. پس از گذشت 2 الی 6 هفته، دانه‌ها شروع به جوانه زدن خواهند کرد.
هنگامی که دانه‌ها جوانه زدند، اجازه دهید گیاهان جوان تا چندین ماه در همان گلدان
اولیه باقی بمانند. پس از آنکه به‌قدر کافی رشد کردند، می‌توانید آنها را به
گلدان‌های بزرگتر منتقل کنید.
بیماری‌های کاکتوس
ریپسالیس معمولا به بیماری خاصی مبتلا نمی‌شود. در واقع، بزرگ‌ترین مشکل آن هنگامی رخ می‌دهد که در اثر آبیاری بیشازحد ریشه‌ها دچار پوسیدگی شده‌اند. نشانه‌های پوسیدگی و فاسد شدن ریشه شامل موارد زیر می‌شود:
- پژمردگی ساقه‌ها
- ساقه، تنه یا پایه ریپسالیس در حال سیاه و کپکی شدن هستند
- ساقه‌ها دچار ریزش و خم شدن شده‌اند
اگر
مشکل تنها به تغییر ظاهر گیاه محدود بود، می‌توانید آبیاری را متوقف کرده و
ریپسالیس را مجددا در خاکی غنی و دارای زهکشی مناسب بکارید. اگر خاک فعلی بیشازحد
آب را در خود نگه می‌دارد، تعویض آن با خاکی تازه یک ضرورت است. در این حین، بخش‌های
آسیب دیده را با کمک یک قیچی تمیز از گیاه جدا کنید.
اما اگر پوسیدگی پیشرفته است، تنها راه حل تعویض گلدان خواهد بود. تمامی بخش‌های
آسیب دیده را از گیاه جدا کنید تا هنگامی که فقط بخش‌های کاملا سالم بر روی گیاه
باقی بمانند. سپس باید گیاه را در خاکی بارور و دارای زهکشی عالی بکارید. در نهایت
روند غلط آبیاری خود را اصلاح کرده و طبق نکات ذکر شده در بخش آبیاری، به درستی
نیازهای آبی ریپسالیس را برآورده کنید.
آفات آلوده کننده
در
طول نگهداری از کاکتوس ریپسالیس تنها آفتی که ممکن است برای ریپسالیس شما مشکلی
ایجاد کند، “شپشک آردی” است. تشخیص این آفت دشوار نیست؛ توده‌های سفید پنبه‌ای
موجود در سطح کاکتوس، همان شپشک آردی است!
این آفت با سوراخ کردن کاکتوس توسط دهان خود، شیره درون ساقه‌ها را مکیده و به‌این‌شکل
به گیاه آسیب می‌زنند. با کمک محصولاتی مثل روغن چریش یا صابون حشره‌کش، شپشک آردی
را نابود کنید. برای استفاده از این محصولات بهترین راه، دنبال کردن دستورات نوشته
شده بر روی بسته بندی محصول است.
در طول نگهداری از کاکتوس ریپسالیس به محض اینکه این آفات را در ریپسالیس مشاهده
کردید، سعی کنید آنها را از بین ببرید. این کار نه‌تنها به حفظ سلامت خود کاکتوس،
بلکه به سالم نگه داشتن سایر گیاهان شما نیز کمک می‌کند.
آیا کاکتوس ریپسالیس سمی است؟
ریپسالیس برای سگ‌‌ها، گربه‌ها، اسب‌ها و انسان‌ها سمی نیست. در واقع میوه این کاکتوس خوراکی و شیرین است! پس خطری آنها را تهدید نمی‌کند.