تراریوم چیست و روش ساخت و نگهداری آن چگونه است؟

تراریوم یک مجموعه بسیار زیبا از چند گیاه کوچک است که می‌توان در خانه و یا حتی محل کار از آن مراقبت کرد. اما برای مراقبت صحیح از تراریوم باید در ابتدا آن را شناخته و روش نگهداری از تراریوم را نیز یاد بگیرید. به این منظور پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را مطالعه فرمایید تا با انواع تراریوم آشنا شده و روش نگهداری و شیوه ساخت تراریوم را نیز بیاموزید.

مقدمه‌ای بر تراریوم

تراریوم یا باغ‌ شیشه‌ای یک نوع دیزاین گیاهان طبیعی است که به مراقبت کمی احتیاج دارد و فضای زیادی را هم اشغال نمی‌کند. اگر دوست دارید روی میز کار، لبه‌ی پنجره و روی کابینت آشپزخانه‌تان یک باغ کوچک داشته باشید و لذت مراقبت از گیاهان را تجربه کنید، به شما پیشنهاد می کنیم تراریوم را امتحان کنید.
تراریوم‌ها برای محیط‌های کاری هم گزینه‌ی مناسبی هستند و می‌توانند طراوت، تازگی و آرامش را به محیط یکنواخت کاری ببخشند، هم‌چنین می‌توانند هدیه‌های جالب و هیجان انگیزی برای دوستانی که علاقه خاصی به گیاهان دارند هم باشد.اگر دوست دارید با تراریوم‌ها و روش ساخت تراریوم ها بیشتر آشنا شوید و با روش ‌ نگهداری تراریوم ها آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

آشنایی بیشتر با تراریوم

تراریوم در اصل یک محیط کوچک بسته یا نیمه باز برای گیاهان مختلف است که به آن گلخانه‌ی مینیاتوری یا باغ شیشه‌ای هم می‌گویند. محفظه‌‌ی تراریوم اکثرا شفاف و از جنس شیشه یا پلاستیک است. یعنی تراریوم‌ها در اصل یک بطری دربسته بودند که همراه با چند لایه خاک، گیاهان کوچک رطوبت‌دوست را در خودشان پرورش می‌دادند.
انواع تراریوم :

• تراریوم بسته
• تراریوم نیمه باز

تراریوم‌های بسته، ظرف‌هایی دارند که هیچ منفذی ندارد و درپوشی دارند که می‌توان آن‌را برداشت، اما تراریوم‌های نیمه‌باز ظرف‌هایی هستند که مقداری از آن‌ باز است و هوا در آن جریان دارد.در ادامه ی مقاله به طور کامل این دو نوع تراریوم را معرفی می کنیم.

بررسی تاریخچه تراریوم

در دوران ویکتوریا، پزشک معروفی به نام «ناتانیل بگشاو وارد»،‌ در حین آزمایش‌هایش روی گیاهان دارویی متوجه شد که می‌تواند خزه‌های کم‌یاب را داخل یک بطری جمع آوری کند و پرورش دهد. این ایده به مرور زمان به تراریوم های امروزی تبدیل شد.
جالب است بدانید که نام قبلی تراریوم «بطری واردین» بود که به اسم همان پزشک نام گذاری شده بود. شکل اصلی تراریوم ها در آن زمان یک بطری دربسته بود که در چند لایه خاک، گیاهان کوچک رطوبت‌دوست را در خودش پرورش می‌داد.
نام تراریوم ریشه ی لاتین دارد و Terra به معنای زمین و arium به معنای خانه است. در واقع پیشینه‌ی تراریوم‌ها به ۱۵۰ سال می‌رسد اما در چندسال اخیر در میان مردم محبوب شده اند.

مختصری درباره اکوسیستم  انواع تراریوم

اکوسیستم تراریوم‌های نیمه باز و بسته تا حدودی با هم متفاوتند. به همین دلیل به طور دقیق به بررسی هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم.

اکوسیستم تراریوم بسته

تراریوم‌های بسته محیطی کاملا ایزوله دارند که راهی به بیرون ندارد. گیاهان داخل آن به هرآن‌چه که مورد نیازشان است، دسترسی دارند. خاک، مواد مغذی را برای گیاه فراهم می‌کند، این مواد مغذی در یک چرخه وارد گیاه می‌شود، بعد از جذب شدن و از بین رفتن گیاه دوباره وارد خاک می‌گردد.
آب داخل تراریوم هم وارد یک چرخه می‌شود و در واقع هیچ وقت از بین نمی‌رود. آب بخارشده از گیاه و خاک به دیواره‌ی ظرف تراریوم برخورد می‌کند و دوباره به مایع تبدیل می‌شود و به خاک برمی‌گردد. به عبارتی این همان چرخه‌ی طبیعی باران است.
این چرخه‌‌ی آب و مواد مغذی برای گیاهان بسیار ایده‌آل است و گیاهان به راحتی در این محیط رشد می کنند. به همین دلیل تراریوم بسته، به مراقبت زیادی نیاز ندارد؛ فقط کافی است هرچندوقت یک‌بار به آن آب دهید.پیشنهاد می‌کنیم برای تراریوم‌های بسته گیاهان کوچک و کم‌رشد را انتخاب کنید تا بعد از مدتی تمام ظرف را پر نکنند و منظره ی تراریوم را خراب نشود.

اکوسیستم تراریوم نیمه باز

تراریوم نیمه باز ظرفی است که بخشی از آن باز است و با محیط بیرون در تماس است. بنابراین چرخش هوای بیش تری در تراریوم وجود دارد؛ از طرفی مقدار رطوبت تراریوم به خاطر بازبودن محفظه‌ی آن کم‌تر خواهد بود.
در تراریوم‌های نیمه باز می‌توانید آیتم‌های تزیینی بیش‌تری اضافه کنید. این تراریوم برای گیاهانی مناسب است که رطوبت کم‌تری نیاز داشته باشند مانند کاکتوس ها و …
این تراریوم‌ها را می‌توانید هم در فضای نیمه باز مانند پاسیو و هم در فضای بسته مانند اتاق و محل کار نگه‌داری کنید.

شیوه ساخت تراریوم

ساختن تراریوم کار سخت و پیچیده‌ای نیست و خودش می‌تواند یک تفریح لذت‌بخش برای یک بعدازظهر تعطیل شما باشد. می توانید ساخت تراریوم را همراه با فرزندان تان انجام دهید و اوقات خوبی را در کنار یک دیگر داشته باشید.

لوازم مورد نیاز

• ظرف شیشه‌ای یا پلاستیکی شفاف با مدل دلخواه
• خاک مخصوص (درادامه در مورد آن توضیح خواهیم داد)
• گیاهان با اندازه‌ی کوچک

نکته: در انتخاب گیاهان دقت کنید که سالم و بدون آفت و حشره باشند.

• سنگ و خزه برای تزیین
• قاشق کوچک و دسته بلند برای ریختن خاک
• انبر باریک و بلند برای گذاشتن گیاهان در ظرف و درون خاک

محفظه یا ظرف مخصوص تراریوم را می‌توانید از گلفروشی‌ها تهیه کنید اما با خلاقیت و سلیقه‌ی خودتان هم می‌توانید از تنگ قوری‌های شیشه‌ای برای آن استفاده کنید.
نکته: برای تراریوم‌های بسته بهتر است از ظرف‌هایی با ارتفاع بیش‌تر استفاده کنید و دقت کنید که درشان کاملا بسته ‌شود.

• خاک مناسب تراریوم

اگر قصد دارید تراریومی درست کنید که ماندگاری طولانی مدتی داشته باشد،‌ بهتر است خاک چهارلایه را برای آن تدارک ببینید.
لایه های این خاک شامل:

• لایه ی زهکشی
• لایه ی زغال
• لایه ی خزه
• و آخرین لایه، لایه ی مخلوط خاک است.

اولین لایه از زیر، لایه‌ی زهکشی است. وقتی که آب وارد خاک می‌شود، مقدار اضافی آن باید در جایی جمع شود و این‌جا همان لایه‌ی زهکشی است. این لایه کمک می‌کند که آب در تراریوم بیش از حد جمع نشود و از پوسیدن ریشه‌های گیاهان جلوگیری می کند. 
شن و سنگریزه بهترین ماده برای این لایه هستند چون منافذ زیادی دارند. هرچه اندازه‌ی تراریوم بزرگ‌تر باشد، لایه‌ی زهکشی باید ضخیم‌تر باشد تا در صورت آب دهی بتوانید آب‌های اضافه را در آنجا ذخیره کند.
لایه‌ی بعدی زغال چوب فعال است. نقش این لایه ضدعفونی، تمیز و خوشبوکردن محیط تراریوم و هوای داخل آن است و برای تراریوم‌های کاملا بسته اهمیت بیش‌تری دارد.
در هنگام خرید زغال دقت کنید که زغال به صورت گلوله‌ای و تکه شده باشد و این لایه را به صورت خیلی نازک استفاده کنید. در این مرحله می توانید با یک توری ماسه و سنگ ریزه ها را از سایر خاک ها جدا کنید.
اگر در تراریوم بسته از این لایه صرف‌نظر کنید، لازم است که روزی یک‌بار به مدت چند ساعت درپوش تراریوم را بردارید تا هوا در آن گردش کند البته در این حالت چون رطوبت تراریوم از دست می‌رود، نیاز به آبیاری بیش‌تر خواهد داشت.
لایه‌ی سوم لایه‌ی خزه است.
گذاشتن این لایه اختیاری است و ظاهر تراریوم را طبیعی و زیباتر می‌کند. فایده‌ی دیگر خزه نگه‌داشتن رطوبت در تراریوم به مدت بیش‌تر است،‌ هم‌‌چنین مانع آن می‌شود که خاک در اثر آبیاری و به مرور زمان به لایه‌ های پایین‌تر یعنی لایه ی زهکشی و زغال نفوذ کند.
اما اگر قصد استفاده از کاکتوس ها را دارید نباید از خزه استفاده کنید چرا که خزه رطوبت زیادی را در خاک حفظ می کند و رطوبت زیاد خاک کاکتوس باعث پوسیدن ریشه ها در تراروم های کاکتوس می شود.
لایه‌ی آخر لایه‌ی خاک است. به طور کلی کوکوپیت، پیت ماس و خاک مخصوص گیاهان آپارتمانی برای تراریوم مناسب هستند. ساکولنت و کاکتوس‌ هم به خاک با زهکشی بالا (آب به راحتی خارج شود) نیاز دارند یعنی خاک‌شان حتما باید دارای شن و ماسه باشد. خاک‌های از پیش‌آماده برای تراریوم‌ها هم در برخی از گل فروشی‌ها موجود است اما اگر این خاک در دسترس نبود از خاک باکیفیت استفاده کنید و آن را با مقداری ماسه مخلوط کنید.
بهتر است ماسه‌ی بسته‌بندی را خریداری کرده و از ماسه‌ی ساحل استفاده نکنید چون احتمالا دارای باکتری و آلودگی است و برای گیاهان مضر است. هرچه ارتفاع ظرف تراریوم بیش تر باشد لازم است که ارتفاع خاک هم به همان نسبت بیش تر شود.
بعد از ریختن این چهارلایه در ظرف تراریوم، با استفاده از ابزارهای گفته شده مثل قاشق باریک و چوب بلند، داخل خاک سوراخ‌های کوچکی درست کنید تا ریشه‌های گیاه به راحتی داخل خاک قرار بگیرد.
گیاهان را از گلدان‌شان بیرون بیاورید و به آرامی و با دست، خاک اضافی دور ریشه را بتکانید. اگر ریشه های گیاه بلند هستند می توانید با قیچی ریشه‌ها را کوتاه کنید.
سپس به آرامی گیاهان را در سوراخ‌هایی که ایجادکرده اید قرار دهید و مقداری خاک روی لایه‌ی اول و دور گیاهان بریزید. خاک را کمی فشار دهید تا پایه‌ی گیاه سفت شود.
بهتر است از بزرگ ترین گیاه تان شروع کنید و کم کم اطراف آن را پر کنید.
پس از کاشتن گیاهانتان به تراروم خود آب دهید.
حال می توانید از باغ شیشه ای خود لذت ببرید.نکته: گیاهان را طوری بچینید که ساقه و برگ هایشان به دیواره و سقف تراریوم نچسبد.
برای تزیین تراریوم می‌توانید از سنگ‌، تکه‌های چوب، پوسته‌ی درخت، خزه و شن رنگی استفاده کنید. هم‌چنین می‌توانید از اسباب‌بازی‌ها و آدمک‌های مینیاتوری و مخروط کاج هم بهره بگیرید.

مدل‌های جذاب تزئین تراریوم

هیچ تراریومی شبیه به یک‌دیگر نیست و هزاران روش برای چیدمان آن‌ها وجود دارد. هر تراریوم می‌تواند قصه‌ی خودش را داشته باشد و یک تصویر خاص را نشان دهد. پس در انتخاب گیاهان می توانید خلاقانه عمل کنید و گیاهان با رنگ‌ و شکل‌های متفاوت را کنار هم بچینید.
در این قسمت سه مدل جالب برای تزیین تراریوم به شما پیشنهاد می‌کنیم که می‌توانید با ذوق و سلیقه‌ی خودتان از آن‌ها ایده بگیرید.

1. تراریوم باغ رویاها

کلبه‌ی زیبایی در میان جنگل تصور کنید. این کلبه و گیاهان انبوه به طرز زیبایی در کنار هم قرار گرفته اند.
در این باغ رویایی می‌توانید از گیاهانی مثل انواع مختلف خزه و سرخس استفاده کنید. آدمک‌ها و وسایل کوچک دیگر را هم می‌توانید با ذوق و سلیقه‌ی خودتان به آن اضافه کنید. این مدل را می‌توانید در هر دو نوع تراریوم‌های بسته و نیمه‌باز اجرا کنید.

2. تراریوم راه چوبی

تصور کنید در محیط سرسبزی درحال قدم زدن هستید. این محیط پر از درخت و گل و چمن است یا یک مسیر چوبی با بوی خزه و رطوبت است؟ تصورتان را به واقعیتی در ابعاد مینیاتوری تبدیل کنید و از نتیجه‌ی کارتان لذت ببرید.
در این تراریوم می‌توانید از تکه‌های چوب و انواع گیاهان رطوبت دوست استفاده کنید و از اشیای تزیینی مصنوعی هم به سلیقه‌ی خودتان بهره بگیرید.

3. تراریوم جزیره‌ی سرسبز

یک جزیره‌ی کوچک و پراز گیاه و درخت را تصور کنید، به خیال‌تان پر و بال دهید و آن‌چیزی که در ذهن‌تان است مثل نقاشی روی بوم آورید منتها در قالب تراریوم و با اندازه ی مینیاتوری.
در این مدل می‌توانید از شن‌های رنگی و سنگ‌ریزه در اندازه های مختلف استفاده کنید. این تراریوم را می‌توانید به صورت باز درست کنید.

4. تراریوم صخره‌های بیابانی

منظره‌ی جذابی از بیابان به همراه کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها خلق کنید. از سنگ‌های کوچک و بزرگ استفاده کنید و آن‌چه که در ذهن‌تان به پرواز درآمده، به واقعیت نزدیک نمایید.
این مدل برای تراریوم‌های بازمناسب است.

از چه گیاهانی می‌توان برای ساخت تراریوم استفاده کرد؟

به‌طور کلی می‌توان گفت گیاهان بدون گل و شاخ و برگ زیاد و گیاهانی که رشد کمی دارند، برای تراریوم مناسبند.
بهتر است همیشه گیاهانی را برای تراریوم انتخاب کنیم که مقاوم بوده، نیازهای مشابه داشته و با یک‌دیگر به خوبی سازگار باشند.
در هنگام انتخاب گیاه، نوع تراریوم را هم در نظر بگیرید. گیاهان مناسب برای تراریوم‌های نیمه‌باز شامل کاکتوس، گیاهان هوازی، گیاه قاشقی و ساکولنت ها مانند هاوارتیا و کراسولا(خرفه ای) است.
این گیاهان گردش هوا را در محیط‌‌‌شان می‌پسندند و محیط نسبتا خشک را به محیط کاملا مرطوب ترجیح می‌دهند.
گیاهان مناسب برای تراریوم‌های بسته، بسیار رطوبت دوستند و فضای بسته را دوست دارند مثل سرخس، پیچک مینیاتوری، ارکیده و بگونیا که در ادامه به توضیحات ویژگی آن ها می‌پردازیم.

- انواع سرخس

• این گیاهان انواع مختلفی دارند و برگ‌های زیبا و سبزشان بسیار چشم‌نواز است. سرخس نور غیر مستقیم و رطوبت را بسیار دوست دارد و گاهی اوقات به کوتاه کردن برگ ها احتیاج دارد.

- گیاه فیتونیا

• گیاهی که خشکی را اصلا دوست ندارد و بدون رطوبت به سرعت از بین می رود. این گیاه نور متوسط و غیرمستقیم را دوست دارد.

- گیاه پیچک مینیاتوری

• این گیاه هم برای تراریوم باز و هم برای تراریوم بسته مناسب است. این گیاه با ساقه‌های کوچکش به دور گیاهان دیگر می‌پیچد.

- گل ارکیده مینیاتوری

• بیش‌ از هزارگونه ارکیده در دنیا وجود دارد پس لازم است ارکیده‌ای را انتخاب کنید که با محیط تراریوم‌تان سازگار باشد. ارکیده گیاهی است که گل‌های بسیار زیبا و با رنگ‌های جذاب دارد. این گیاه رطوبت را بسیار دوست دارد و به همین دلیل محیط تراریوم برای ارکیده مناسب است.

- گیاه بگونیا

• گیاهی که رطوبت را دوست دارد و می‌تواند به داخل تراریوم رنگ و جلوه‌ی خاصی ببخشد.

- انواع خزه

• انواع و رنگ های مختلف دارند و رطوبت همیشگی را می‌پسنند.

شناخت گونه‌های مختلف تراریوم

جالب است بدانید علاوه بر شکل‌های شناخته‌شده برای تراریوم و نوع نیمه‌باز و بسته‌ی آن، انواع نسبتا متفاوت و جالبی از تراریوم‌ها وجود‌ دارند که شناخته ترین نوع آنها تراریوم شیشه ای می باشد در این قسمت آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

از چپ به راست

۱ .این تراریوم محفظه‌ی شیشه‌ای نسبتا بزرگی است که گلدان‌های کوچک و متوسط را درآن می گذارند و شرایط داخل‌ آن مانند گلخانه است. از این محفظه برای نگه‌داری گیاهانی مثل ارکیده استفاده می‌شده که رطوبت را دوست دارند.

۲. دومین تراریوم، استوانه‌ی شیشه‌ای شبیه زنگوله با اندازه ی متوسط تا بزرگ است که در دوران ویکتوریا برای محافظت گیاهان حساس در باغ استفاده می‌شد و امروزه از آن در داخل خانه و برای گیاهان رطوبت‌دوست استفاده‌ می شود و روی گلدان قرار می‌گیرد.
در این حالت چرخه‌ی طبیعی آب به راه می‌افتد و رطوبت گیاه از دست‌نمی‌رود. هم چنین می‌توان این محفظه را روی دیش گاردن گذاشت و آن را تبدیل به تراریوم کرد.

۳ .سومین نوع تراریوم، تراریوم آویز است. شکل محفظه‌ی آن می‌تواند دایره یا هر شکل دیگر باشد. این تراریوم را می‌توان با نخ از سقف آویزان کرد.

شیوه مراقبت از تراریوم های نیمه باز و بسته

همان طور که قبلا اشاره کرده بودیم نگه داری از تراریوم کار سختی نیست اما اگر می‌خواهید تراریوم‌تان ماندگاری طولانی داشته باشد و جذابیت خود را حفظ کند،‌ نکته‌های زیر را رعایت کنید:
اگر تراریوم کاملا بسته دارید، ماهی یک بار درپوش آن را به مدت یک یا دو ساعت بردارید تا هوای تازه وارد آن شود.
هرچندوقت یک‌بار گیاهان تراریوم را از نظر داشتن شته، حشره یا آفت بررسی کنید. حتی حلزون و کرم خاکی هم برای گیاهان تراریوم آفت به حساب می آیند و باید از آن ها جدا شوند و در باغچه خانه رها شوند.
نگه‌داشتن گیاه آلوده به آفت باعث می‌شود که گیاهان دیگر هم بیمار شوند و کل تراریوم شما از بین برود. اگر تراریوم دچار آفت شد بهترین کار این است که گیاه آفت زده را از بقیه‌ی گیاهان جدا کرده و با دقت از داخل تراریوم بیرون آورید. در صورت لزوم می‌توانید از سم مخصوص استفاده کرده و گیاهان را سم‌پاشی کنید.

آبیاری گیاهان تراریوم

گیاهان تراریوم‌ به آب نیاز دارند اما نه به اندازه‌ی گیاهان گلدانی. اما به دلیل ساختار گلخانه مانند تراریوم که چرخه‌ی آب را برقرار می‌کند، ‌مقدار و دفعات آبیاری بسیار کم‌تر خواهد بود.
بهتر است با یک فنجان یا بطری کوچک به آرامی از لبه ی تراریوم به آن آب دهید به طوری که به گیاهان آسیب نرسد. استفاده از اسپری آب هم برای بعضی گیاهان مفید است. دقت کنید که مقدار آب باید به اندازه ای باشد که کاملا توسط خاک جذب شود و تراریوم بیش از حد آبیاری نشود. چون محلی برای تخلیه‌ی آب اضافی وجود ندارد و گیاهان به سرعت از بین می‌روند.
اگر تراریوم‌تان کاملا بسته است، به طور متوسط هفته‌ای یک بار نیاز به آبیاری دارد. در صورتی که امکان برداشتن حباب روی آن را دارید روزی 1 ساعت آن را بردارید تا رطوبت داخل تراریوم تنظیم شود و ریشه گیاه نپوسد. تراریوم‌های نیمه‌باز هم هر ۳ تا ۶ هفته یک‌بار نیاز به آبیاری دارند .توصیه‌ی ما این است که به جای آبیاری مطابق تقویم، هرزمان که سطح خاک‌ تراریوم نسبتا خشک بود به آن آب بدهید و به مرور زمان ، متوجه خواهید شد که چه زمانی تراریوم نیاز به آب دارد.
موقع آبیاری تراریوم های نیمه باز دقت کنید که آب روی گیاهان مخصوصا ساکولنت و کاکتوس ها نریزد. این گیاهان رطوبت و قطرات آب روی برگ هایشان را دوست ندارند و آسیب می بینند.
سعی کنید برای آب دهی تراریوم همیشه از آب بدون کلر استفاده کنید.
تراریوم بوی خاصی ندارد اما گاهی ممکن است تراریوم بوی خوب طبیعی و رطوبت را داشته باشد. اما اگر روزی بوی ناخوشایندی مثل گندیدگی را حس کردید، نشانه‌ی پوسیدن ریشه های گیاه در نتیجه ی آب دادن بیش‌ ازاندازه به آن است.
بیش‌تر تراریوم‌ها به نور کامل خورشید نیاز دارند پس تراریوم را در جایی بگذارید که نورکافی (غیر مستقیم) را دریافت کند اما اگر در جایی زندگی می کنید که نور کافی ندارد، می‌توانید نور را از طریق نور مصنوعی فلورسنت یا (LED)  تامین کنید.
تراریوم‌های بسته را هرگز مقابل نور مستقیم خورشید نگذارید چون به راحتی هوای داخل آن داغ شده و گیاهان داخل آن آسیب می‌بیند.
هفته‌ای یک بار تراریوم را بچرخانید تا گیاهان به طور مساوی وبدون جهت رشد کنند.
اگر گیاهی بیش‌از حد بزرگ شده است، با دقت آن را هرس کنید تا جلوی دیگر گیاهان را نگیرد. برای جدا سازی از یک قیچی ضدعفونی شده استفاده کنید.
برگ‌های زردشده، خشک و گندیده را از تراریوم جدا کنید چون باعث آلودگی و رشد باکتری‌ها در تراریوم می‌شود. برگ زرد عموما نشانه ی آبیاری بیش از حد و برگ های سوخته و خشک نشانه ی آبیاری کم است.
اگر اشیای داخل تراریوم ‌هم کپک زده بود یا پوسیده شده بود، آن‌ها را جدا کنید و بشویید.
اگر بعد از مدتی مشاهده کردید که گیاهان رشد زیادی ندارند، می‌توانید از کود مخصوص گیاهان تراریوم یا محلول در آب مطابق دستور استفاده کنید.
اگر از تراریوم‌ها به خوبی نگه‌داری کنید، می‌توانند سال‌ها در کنار شما عمر کنند و به محل زندگی تان زیبایی ببخشند.

معرفی موساریوم

موساریوم، که گاهی با نام موساریا هم خطاب می‌شود، یک محفظه شیشه‌ای شفاف است که از آن برای رشد نوع خاصی از خزه استفاده می‌شود.
واژه موساریوم Mossarium در لاتین به معنای “ظرفی از خزه” است.
از وازه موساریا نیز برای شرح تراریوم‌های چندتایی یا محفظه‌ای برای گیاهان بی‌ریشه استفاده می‌شود.
پیشوند Moss به معنی خزه، بیانگر حجمی کوچک از گیاهانی فاقد گل و ریشه است که در یک توده با هم رشد می‌کنند.
ساخت موساریوم کاری جالب و مفرح است بخصوص اگر بخواهید با امکانات ساده آنرا بسازید، در واقع این تمام چیزی است که یک موساریوم را شکل می‌دهد:
یک بطری شیشه‌ای در دار مانند ظرف مربا.
سنگریزه و شن را فراموش نکنید.
موساریوم را با آب حاوی زغال فعال آبیاری کنید.
خزه اسپانیایی برای زه کشی.
خزه منتخب برای قرار گرفتن در موساریوم، همراه با کمی خاک در قسمت زیرین آن.
و کمی خرده ریز (مانند شیشه تزئینی) برای زیر خزه.

چرا گیاهان تراریوم خراب می‌شوند؟

یکی از اصلی‌ترین دلایل شکست خوردن گیاهان تراریومی، انتخاب غلط آنهاست.
اگرچه رشد اکثر گیاهان در تراریوم امکان پذیر است، اما مهم است که گیاهانی را انتخاب کنید که دوام بالایی در تراریوم داشته باشند.
در واقع اگر گیاهی با آب و هوای تراریوم سازگار نباشد، به سرعت پژمرده شده و سلامت سایر گیاهان را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد.
اگر تراریوم در بسته دارید، گیاهانی را انتخاب کنید که آب و هوای مرطوب را ترجیح می‌دهند. نکته دیگر قرار دادن گیاهان با نیازهای نوری یکسان در کنار یکدیگر است. اگر گیاهی نور دوست را در کنار گیاهی سایه دوست قرار دهید، قطعا هر دو آنها را از دست خواهید داد. گیاهانی که نور کم را ترجیح می‌دهند، برای تراریوم مناسب‌تر هستند.
ساکولنت‌ها نباید در تراریوم در بسته کاشته شوند. آنها به هوایی خشک و محیطی نورانی نیاز دارند. در نتیجه آب و هوای درون تراریوم در بسته برای آنها بیش از حد مرطوب است. پس حتما درب تراریوم را همواره برای ساکولنت‌ها باز بگذارید. توجه داشته باشید که حتی یک تراریوم خیلی بزرگ نیز هوایی مرطوب دارد، و چون گردش هوا در اطراف گیاه برای ساکولنت‌ها بسیار مهم است، باز بودن درب امری ضروری برای پیشگیری از خراب شدن آنهاست.

سایر گیاهان مناسب برای تراریوم کدام‌اند؟

معمولا گیاهان بدون برگ و گیاهانی که رشد آرامی دارند، بهتر از سایر گیاهان در تراریوم دوام می‌آورند. گیاهانی با رشد سریع برای تراریوم مناسب نیستند. طبق تجربیات، گیاهان زیر بهترین عملکرد را در تراریوم از خود نشان می‌دهند:
سرخس‌ها، مانند سرخس بوستون، سرخس پرسیاوشان و سرخس آشیانه.
گیاهان گوشت خوار، مانند ونوس مگس خوار، گیاه کوزه‌ای و دروزرا (گیاه ژاله پوش).
نخل‌های کوتاه، مانند شامادورا.
گیاهان هوازی، مانند تیلاندسیا.
ساکولنت‌ها، مانند کاکتوس، اچوریا، کراسولا.
گیاه برگ قاشقی.
نگهداری از سرخس‌ها، گیاهان گوشت خوار و گیاهان هوازی در خارج از تراریوم کاری دشوار است. پس اگر دوست دارید این گیاهان را در خانه داشته باشید، توصیه می‌کنیم آنها را به صورت تراریوم خریداری کنید.
علاوه بر این، به دلیل مرطوب بودن هوای درون تراریوم، می‌توانید گیاهانی که رشد خوبی در هوای خشک ندارند را در آن بکارید.

در هنگام نگهداری از تراریوم ممکن است مرتکب چه اشتباهاتی شویم؟

اگرچه نگهداری از تراریوم حقیقتا سخت نیست، اما مواظب باشید اشتباهات زیر را در نگهداری از آن مرتکب نشوید:
نور خیلی زیاد
اکثر گیاهانی که برای تراریوم مناسب هستند، به دریافت نور زیاد خورشید نیازی ندارند. اگر تراریوم تحت تابش مستقیم خورشید و یا مکانی بسیار پرنور قرار بگیرد، درست مانند یک ذره بین تمام نور را در درون خود جمع می‌کند و سبب سوختن برگها می‌شود.
دمای درون آن نیز بالا رفته و تراریوم به سونا تبدیل می‌شود! می‌دانید که اکثر گیاهان نمی‌توانند چنین شرایطی را تحمل کنند.
نزدیکی به منبع گرما
گرمای ناشی از دستگاه‌های گرمایشی، می‌تواند در کمترین زمان گیاه را نابود کند. اگر تراریوم را کنار رادیاتور گذاشته اید، زمان زیادی زنده نخواهد ماند!
حذف نکردن گیاهان ضعیف
اگر به نظر می‌رسد گیاهی در حال خشک شدن، بیمار شدن و یا مرگ است آن را سریعا از تراریوم خارج کنید. چون می‌تواند اثر مستقیمی بر سلامت سایر گیاهان بگذارد.
کثیف بودن شیشه
هر چند وقت یکبار، داخل و خارج شیشه تراریوم را تمیز کنید. اگر شیشه خیلی کثیف و تیره باشد، جذب نور توسط گیاهان دشوار خواهد شد. از یک روزنامه مرطوب استفاده کرده و به خوبی شیشه را تمیز کنید. برای تمیز کردن بخش داخلی، از شوینده‌های قوی و شیمیایی استفاده نکنید. چون ترکیبات آنها برای گیاهان مضر است.
آبیاری بیش از حد
متاسفانه غرقاب شدن تراریوم به راحتی انجام می‌شود. ساده‌ترین راه برای پیشگیری از چنین اتفاقی، استفاده از اسپری و کنار گذاشتن پارچ/آبپاش است. اگر گیاهان را بیش از حد آبیاری کردید، آب اضافی را با یک حوله از داخل تراریوم جمع کنید. درب تراریوم را برای جذب کامل آب توسط گیاهان باز بگذارید.
رشد بیش از حد
اجازه ندهید گیاهان تراریوم بیش از حد بزرگ شوند. تمام لطف تراریوم به حضور گیاهانی ظریف و آراسته در کنار یکدیگر است، به طوری که زیبایی خاص هر کدام به تنهایی قابل رویت باشد. برای اینکه تراریوم خود را سالم و مرتب نگه دارید، در صورت لزوم گیاهان را به خوبی هرس کرده و از شلوغ شدن آن جلوگیری کنید. حتی می‌توانید ریشه‌ها را نیز هرس کنید.

خاک مناسب برای تراریوم چه خاکی است؟

الیاف نارگیل، خزه زغال سنگ نارس و خاک معمولی گیاهان آپارتمانی برای اغلب گیاهان تراریومی مناسب است. البته بجز ساکولنت‌ها، چون آنها خاک زه‌کشی شده فاقد الیاف طبیعی را ترجیح می‌دهند، برای ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها، از خاکی حاوی شن و سنگریزه استفاده کنید. عده‌ای ترجیح می‌دهند تا خودشان با ترکیب کردن الیاف و خاک معمولی، خاکی ایده‌آل برای تراریوم خود بسازند.
اما نیازی به حساسیت نیست و خاک گلدان معمولی بستر خوبی برای این گیاهان است. می‌توانید قبل از ریختن خاک در ظرف تراریوم، آن را با مقدار کمی کود مخلوط کنید. یک قاشق غذاخوری سر پر از کود 5-10-5 برای خاکی با حدودا 15 سانتی‌متر عمق مناسب است. اگر خاک را با کود ترکیب نکنید، گیاه شما رشد خوبی نخواهد داشت. کود چند منظوره گیاهان آپارتمانی برای گیاهان تراریومی مناسب است.

میزان نور لازم برای تراریوم چقدر است؟

اکثر گیاهان قرار گرفته در تراریوم، هم از نور مستقیم و هم از نور غیر مستقیم خورشید لذت می‌برند. در عین حال می‌توانید از لامپهای تقویتی نیز استفاده کنید. تنها سه نور مطلوب برای برطرف کردن نیاز گیاهان تراریومی قابل قبول است:
نور مستقیم خورشید
نور غیر مستقیم خورشید
نور لامپهای مصنوعی
بهتر است از نور لامپهای رشته‌ای استفاده کرده و لامپهای LED و فلوئورسنت را جایگزین کنید.
اگر قصد دارید تراریوم را در معرض دریافت نور مستقیم خورشید قرار دهید، فراموش نکنید که حتما درب آن را بردارید. در غیر این صورت مانند یک ذره بین عمل کرده، گرما را متمرکز می‌کند و درنتیجه هوای داخل شیشه بسیار گرم شده و برای گیاهان مضر خواهد بود.
تراریوم‌های ساکولنتی همواره نور غیرمستقیم خورشید را ترجیح می‌دهند. بهترین مکان برای آنها، نزدیکی یک پنجره نورگیر است. رنگ پریدگی برگها و یا بلند و نازک شدن آنها نشانه عدم دریافت نور کافی است.

آشنایی با اشتباهات متداول در نگهداری از تراریوم

نگهداری از تراریوم کاری آسان و در عین حال لذت‌بخش است و می‌تواند انرژی زیادی به شما بدهد. اما باید بدانید که چند اشتباه رایج در نگهداری از تراریوم وجود دارد که اگر آن‌ها را انجام دهید، تراریوم شما خراب خواهد شد. پس اگر در خانه یک تراریوم دارید و یا قصد خرید تراریوم را دارید، بهتر است در ابتدا با این اشتباهات آشنا شوید. این‌گونه می‌توانید از انجام آن‌ها پرهیز کرده و سلامت تراریوم خود را تضمین کنید.

مختصری درباره تراریوم

تراریوم‌ها یا باغ‌های شیشه‌ای گوشه‌ای از طبیعت را به خانه شما می‌آورند و اگر به‌خوبی از آن‌ها مراقبت کنید، برای سال‌ها زینت‌بخش محیط زندگی‌تان خواهند بود. این باغ‌های شیشه‌ای جذاب این امکان را برای شما فراهم می‌کنند که بتوانید اکوسیستم دلخواه خود را به‌همراه سایر وسایل کوچک تزئینی در یک محفظه شیشه‌ای بسازید. خوبی تراریوم در این است که درست کردن و نگهداری از آن آسان است، اما اشتباهاتی وجود دارد که انجام دادن آن‌ها، به‌سادگی باعث از بین رفتن گیاه یا گیاهان داخل تراریوم شده و باغ شیشه‌ای زیبای شما را به‌کلی نابود خواهد کرد. ازاین‌رو تصمیم گرفتیم در این مطلب در مورد 10 اشتباه رایج در نگهداری از تراریوم که باعث از بین رفتن گیاهان تراریومی و باغ شیشه‌ای شما می‌شوند را با هم بررسی کرده و برایتان شرح دهیم. پس با این مطلب همراه باشید.

1. زیاد بودن میزان نور دریافتی

اغلب گیاهانی که برای قرارگیری در تراریوم‌ مناسب هستند، به نور زیاد و قوی خورشید نیازی ندارند و نمی‌توانند چنین شرایطی را تحمل کنند؛ ازاین‌رو اگر تراریوم را در معرض تابش شدید و مستقیم خورشید قرار دهید، سطح شیشه‌ای آن مثل ذره‌بین عمل کرده و با متراکم کردن نور، باعث سوختن گیاهان داخل تراریوم خواهد شد. ضمن اینکه دمای داخل تراریوم نیز به‌سرعت افزایش پیدا و به‌کلی همه چیز را نابود خواهد کرد. با همه این احوالات این مورد یکی از اشتباهات رایج در نگهداری تراریوم است و با انجام آن به‌سادگی و به‌سرعت تراریوم از بین خواهد رفت.

2. کم بودن میزان نور دریافتی

یکی دیگر از اشتباهات رایج در نگهداری تراریوم نقطه مقابل دریافت نور بیش‌ازحد، یعنی عدم دریافت نور کافی است. همه گیاهان به حداقل نور برای رشد خود نیازمند هستند. ازاین‌رو اگر تراریوم شما به‌اندازه کافی نور غیر مستقیم خورشید را دریافت نکند از بین خواهد رفت.
برای حل این مشکل می‌توانید از لامپ‌های مخصوص رشد یا لامپ‌های فلوئورسنت بهره‌گیری کنید. همچنین می‌توانید تراریوم خود را در نزدیکی پنجره‌ای نورگیر قرار دهید، تا مورد نیاز و نور غیرمستقیم خورشید را دریافت کند. تنها نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که تراریوم را در نقطه‌ای قرار دهید که در هیچ ساعتی از روز نور خورشید عبوری از پنجره روی آن نیفتد.

3. نزدیک بودن تراریوم به وسایل گرمایشی

گرمای ناشی از رادیاتور یا سایر دستگاه‌های گرمایشی نیز می‌تواند تراریوم شما را به سرعت نابود کند. توجه داشته باشید اگر تراریوم را در نزدیکی این دستگاه‌ها قرار دهید، اکثر گیاهان آن زنده نخواهند ماند.

4. رشد بیش‌از‌حد گیاهان در اثر هرس نکردن به موقع آن‌ها

در طول نگهداری از تراریوم خود، اجازه ندهید گیاهان داخل آن بیش‌ازحد رشد کرده و خیلی بلند شوند؛ چراکه اندازه گیاهان داخل تراریوم باید به گونه‌ای باشند که بتوانید هر گیاه را به‌طور جداگانه بررسی کرده و تمامی وسایل تزئینی داخل آن را منحصرا ببینید.
ازاین‌رو برای اینکه گیاهان تراریوم را زیبا و مرتب نگه دارید، باید آن‌ها را هرس کنید. به‌این‌منظور هر زمان که تراریوم شما در اثر رشد زیاد، شلوغ و متراکم شد آن‌ها را به‌خوبی کوتاه کنید تا به اندازه قبلی برگردند. ضمن اینکه می‌توانید با هرس کردن ریشه، همواره آن‌ها را کوچک نگهدارید.

5. خارج نکردن گیاه بیمار از تراریوم

از اشتباهات رایج در نگهداری از تراریوم حذف نکردن گیاه بیمار از تراریوم و رها کردن آن به‌حال خودش است، اما این کار اشتباه است و می‌تواند همه گیاهان تراریوم شما را نابود کند. بنابراین اگر به‌نظر می‌رسد گیاهی بیمار شده، در حال از بین رفتن است یا به مراقبت بیشتری نیاز دارد آن را سریعا از تراریوم خارج کنید، زیرا مشکلات آن گیاه می‌تواند سلامت سایر گیاهان را نیز به‌خطر بیاندازد. به‌این‌منظور از یک قاشقی بلند کمک گرفته و گیاه را از تراریوم خارج کنید. سپس گیاه بیمار را برای احیا نزد یک مختصص گیاه برده یا با مطالعه و تحقیق خودتان به درمان آن بپردازید. فقط موقع خارج کردن گیاه بیمار مواظب باشید که برای ریشه سایر گیاهان مزاحمت ایجاد نکنید. در نهایت هم گیاه قدیمی را با گیاهی هم اندازه و مشابه از نظر نیازهای نوری و آبیاری جایگزین کنید و حتما تمام بخش‌های ریشه‌ها را با خاک بپوشانید و چک کنید که هوا بین خاک نبوده و تمام ریشه‌ها به‌خوبی زیر خاک قرار گرفته باشند.

6. تمیز نکردن شیشه تراریوم

یکی دیگر از 10 اشتباه رایج در نگهداری تراریوم کثیف شدن شیشه تراریوم است، برای جلوگیری از این اشتباه باید هر چند وقت یکبار، داخل و خارج شیشه تراریوم را به خوبی تمیز کنید. دلیل این موضوع این است که اگر شیشه خیلی کثیف و غبارآلود باشد، نور به سختی به گیاهان خواهد رسید.
برای تمیز کردن شیشه تراریوم می‌توانید از روزنامه مرطوب یا دستمالی بدون پرز کمک بگیرید. در این باره به‌خاطر داشته باشید که برای تمیز کردن بخش داخلی تراریوم از تمیز کننده‌های شیمیایی استفاده نکنید، زیرا ترکیبات آن‌ها می‌تواند به گیاهان داخل تراریوم آسیب‌های جدی وارد کنند.

7. آبیاری زیاد

متاسفانه، تشخیص مرز بین آبیاری کافی و غرقاب کردن تراریوم کاری دشوار است. در نتیجه آبیاری بیش‌ازحد آن از جمله اشتباهات رایج در نگهداری از تراریوم به‌‎حساب می‌آید. یک راه موثر در پیشگیری از غرقاب کردن تراریوم، استفاده از اسپری آب به جای آب پاش‌های معمولی است. همچنین اگر بیش از اندازه به تراریوم آب دادید، می‌توانید مقدار اضافی را با دستمال حوله‌ای جذب کنید و تا زمانی که تراریوم خشک نشده است، درب آن را نبندید.

8. کود‌دهی به گیاهان درون تراریوم

معمولا اغلب گیاهان تراریومی به کوددهی نیازی ندارند و در نگهداری از تراریوم، هدف این است که گیاهان را همواره کوچک و مرتب نگه دارید. بنابراین نباید به آن‌ها کود بدهید، زیرا رشد آن‌ها بیشتر شده و از فضای محدود و معین خود خارج می‌شوند.

9. قرار دادن گیاهان نا‌مناسب در تراریوم

اگر خودتان قصد درست کردن تراریوم دارید، یادتان باشد برای انتخاب گیاهان داخل تراریوم، سراغ گیاهانی بروید که شرایط نگهداری مشابهی دارند. مثلا اگر تراریومی دربسته می‌سازید، به سراغ گیاهانی بروید که محیط مرطوب را ترجیح می‌دهند. همچنین دقت کنید تمام گیاهان انتخابی، به میزان یکسانی از نور نیاز داشته باشند. گفتنی است معمولا گیاهانی که به نور کم نیازمندند، رشد بهتری در تراریوم دارند.

10. قرار دادن ساکولنت و کاکتوس در تراریوم‌های بسته

ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها همیشه در محیط‌هایی با نور زیاد و رطوبت کم رشد می‌کنند، ازاین‌رو یکی از اشتباهات رایج و بزرگ که در نگهداری از تراریوم می‌تواند رخ دهد این است که ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها را در تراریوم بسته بکارید؛ چراکه اگر آن‌ها را در تراریوم در بسته بکارید، محیط بیش‌ازحد برای آن‌ها مرطوب شده و به‌سرعت از بین خواهند رفت. برای حل این مشکل می‌توانید ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها را در تراریوم در باز و بدون پوشش بکارید. در این باره همچنین توجه داشته باشید که حتی ظرف دربسته‌ بسیار بزرگ نیز می‌تواند محیطی کاملا مرطوب داشته باشد؛ ازاین‌رو به‌هیچ‌وجه نباید برای ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها از تراریوم دربسته استفاده کنید.
برای تراریوم کاکتوس گردش هوا بسیار مهم است، به‌طوری‌که هوا باید قادر باشد تا به‌خوبی در اطراف ساکولنت جریان پیدا کند.